pwkw¬tBudrfajrmuf urÇmY ,leef
arG;csif;rsm;pHknDyGJawmf wmhvDNrdKY wGifusif;yjcif;
    ,leefjynfe,fwmhvDNrdKYwGifEdkifiHESifha'o(17)
ck tzGJYtpnf;(25)ckrSa&muf&SdvmMuaom pwkw¬
tBudrfajrmufurÇmY,leefarG;csif;rsm;pHknDyGJawmfodkY
wufa&mufMuonfhudk,fpm;vS,f(250)ausmfwkdYonf
yifv,f&yfjcm;&Sd(2.2)oef;&Sdonfh,leefarG;csif;rsm;
udk ]]urÇmY ,leef arG;csif;rsm;yl;aygif;aqmif&GufrI
pDrHudef;}}wGifwuf<upGmyg0iftaumiftxnfazmf
aqmifMuyg&ef wdkufwGef;oGm;ygonf/
    xdkif;EdkifiH,leefbHkausmif;?a[mifaumifa&muf
,leef trsdK;om;rsm;bHkausmif;?uae'g,leeftrsdK;
om;rsm;tzGJYtpnf;?xdkif0rf&Sdjrefrm,leefrsm;udk,f
pm;vS,ftzGJY?t*FvefEdkifiHw&kwft*FvdyfodyÜHukef
oG,fa&; ynm&SiftzGJY?jrefrmEdkifiHvm;&dI;,leefbHk
ausmif;ponfwdkYrSudk,fpm;vS,ftoD;oD;wdkYutrSm
pum;ajymMum;oGm;Muum ,leef?wmhvDwdkYESifhyl;
aygif;aqmif&GufvkdonfhqE'udkxkwfazmfajymMum;
oGm;Muonf/tar&duefEdkifiHUSCukrÜPD rSrefae*sif;
'g&dkufwm?,leeftrsdK;om;bHkausmif;\udk,fpm;vS,f
jzpfol rpöwm rm&Hk;Mu,fonf tpnf;ta0;wGif
atmufygtwdkif;aqmfMooGm;ygonf/tdkAmpDacgif;
aqmifrsm; vkyfief;&Sifrsm;onf ,leefjynfe,f udk
tajccHxm;NyD;w&kwf
-tmqD,HvGwfvyfaompD;yGm;
a&;ZHkwnfaqmufa&;?w&kwfjynftaemufydkif;a'o
zGHYNzdK;wdk;wufapa&;? ykvJjrpf jrpf0uRef;ay:a'oyl;
aygif;aqmif&Gufa&;ponfhta&;BuD;onfhtcGifhtvrf;
aumif;rsm;udkvufudkifjyKNyD;,leefjynfe,fwGif &if;ESD;
jrSKyfESHa&;? ukefoG,fa&;? o,HZmw t&if;tjrpf azmf
xkwfa&;? odyÜHESifhenf;ynm? ,Ofaus;rI ponfh e,f
y,f toD;oD;wdkYwGif us,fjyefYpGm yl;aygif;aqmif&Guf
Muyg&ef wdkufwGef; ajymMum; oGm;ygonf/
      ,cktBudrf tapnf;ta0; wufa&mufvmMu
aom udk,fpm;vS,fwdkYonf wmhvD pD;u&ufpuf&Hk?
wmhvD bD,mpuf&Hk?vdzef<uifhrmtzGJYponfhvkyfief;
rsm;odkYzdwfMum;csuft&oGm;a&mufvnfywfMunfh&I
cJhMuygonf/xdkYjyifwmhvDa'orS wifqufaom]]vdyf
jym tdyfruf}}ya'omuyGJtpDtpOf udk &Ipm; Munfh&I
cJhMuum wmhvDNrdKY\touf0ifaomqGJaqmifrI tif
tm;udk cHpm;cJhMuygonf/
     xdkif;EdkifiHrS
TCCpD;yGm;a&;tkyfpk? zdvpfydkifrS&Sef
a[mYMumtkyfpk tp&dSonfh jynfyrSemrnfBuD;vkyfief;
tkyfpk (9)ckwdkYonf wmhvDwGif &if;ESD;jrSKyfESH vdkaom
qE´rsm; &SdaMumif; azmfjyMuygonf/
    ,leefonf w&kwfjynf\ tdkAmpDZmwdajr (5)ck
teuf wpfcktygt0ifjzpfonf/,leeftEG,fzGm; yif
v,f&yfjcm;tdkAmpDtrsdK;om;vlOD;a&aygif; (2.2)oef;
ausmf &SdNyD;EdkifiHESifha'oaygif;(70)ausmfwGifjzefYusuf
vsuf &Sdaeygonf/ ]]pnf;vHk;?nDnm?yl;aygif;aqmif
&Guf? zGHYNzdK;wkd;wuf}} [laom &nfrSef;csuf aqmifyk'f
ESifhtnD ,leefjynfe,fonf(1999) ckESpfrSpwifum
arG;csif;rsm; pHknDyGJawmf udkusif;ycJh&m (3)Budrfajrmuf
atmifjrifpGm usif;ycJhNyD;jzpfygonf/,leefarG;csif;rsm;
ESifhZmwdajr tMum; yl;aygif;aqmif&Gufum zGHYNzdK;rI
twGufta&;BuD;aomtajccHaumif;udkzefwD;ay;Edkif
cJhygonf/

¡¡

&Sef[JESifh,leeftjyeftvSefyl;aygif;aqmif&GufrI ynma&;e,fy,fwGifatmifjrifrItoD;tyGifhrsm;&&Sdaejcif;
    w&kwfjynfwGife,fajrzGHYNzdK;wkd;wufjcif;rrQw
rIjy¨®emudkajz&Sif;&ef(1996)ckESpfrSpwifum yif
v,furf;&dk;wef;zGHYNzdK;wdk;wufNyD;aomjynfe,f(13)
ckESifh rzGYHNzdK;ao;aomqif;&Ja'o(10)ckwkdYudk wdkuf
&dkufcsdwfquf ay;NyD;ulnDyHhydk;apcJhonf/]]wdkuf&dkuf
csdwfqufyHhydk;}}?]]pD;yGm;a&;yl;aygif;aqmif&Guf}}?]]vlrI
a&;wdk;wufzGHYNzdK;}}[laom&nfrSef;csuf(3)ckESifhtnD
&Sef[JNrdKYESifh,leefjynfe,fwkdY\yl;aygif;aqmif&GufrI
onfpD;yGm;a&;?odyÜH?ynma&;?,Ofaus;rI?usef;rma&;
ponfh e,fy,f trsm;tjym;wGif atmifjrifrItoD;
tyGifhrsm; oD;yGifhaeNyD jzpfygonf/
      ,leef\yxrqHk;wkyxm;aompawmh&S,f,m
prf;oyfcef;wGif ausmif;om;rsm;onfpawmh&S,f,m
aps;uGufwGif trSefwu,fta&mif;t0,fjyKvkyfae
ouJhokdY &S,f,mvufrSwfrsm;ta&mif;t0,fvkyfae
jcif;udk  erlemtjzpf  aqmif&GufEdkifygonf/ ulrif;
wu¨²odkvfpD;yGm;a&;&S,f,m&if;ESD;rIokawoeXmerS
wm0efcH'g&dkufwmrSatmufygtwdkif;ajymMum;oGm;
ygonf/xdkprf;oyfcef;wnfaxmifEdkifjcif;onft"du
tm;jzifh (2002)ckESpf  taygif;tazmfrsm;  ESifhtwl
&Sef[JNrdKYokdYc&D;wpfacgufa&mufcJhjcif;rSpwifcJhonf
[kqdkEdkifygonf/&Sef[JpD;yGm;a&;wu¨²odkvfwGifolwkdY
onf aiGaMu;qdkif&mprf;oyfcef;udkyxrqHk;tBudrf
xdawGYcJh&ygonf/oDtdk&Dqdkif&mtaMumif;t&mrsm;udk
em;vnfEdkifcJh&HkruvufawGYaqmif&GufyHkudkygtavh
tusifh &&SdcJhonf/&Sef[JrS jyefvmNyD;onfhaemufxdk
oabmw&m;ESifhvufawGYtawGYtBuHKudkrdrdausmif;
okdY ,laqmifvmcJhum ulrif;wu¨²odkvf\wkyxm;
aom pawmh&S,f,m prf;oyfcef;udkwnfaxmifcJhyg
awmhonf/
     ynma&; 0efBuD;Xme\ ]]taemufzuf a'o
twGuf ta0;oifynma&;pepfudktav;ay;wnf
aqmuf?taemufzufa'o\ynma&;zHGYNzdK;wdk;wuf
rIudktaumiftxnfazmfaqmif}}[laomqHk;jzwfcsuf
ESifhtnD (2000)ckESpfqef;ydkif;wGif &Sef[JESifh ,leef
ynma&;XmewkdYonfta0;oifynmay;pepfudktoHk;
jyKum,leeftwGufausmif;q&mrsm;jyKpkysdK;axmifay;
jcif;?tqifhjrifhausmif;rsm;ynm&yfqdkif&mwnfaqmuf
rItwGuf yl;aygif;Mujcif; ponfrsm;udk taumift
xnfazmfaqmif&GufcJhMuygawmhonf/&Sef[JESifh,leef
rS a'otrsm;tjym;onf]]ydkif,Gdvefta0;oifynm
ay;uGef,uf}}udkwnfaxmifcJhMuygawmhonf/acwf
opfta0;oifynmay;pepft&if;tjrpfudktoHk;csum
qif;&Ja'o twGuftoufarG;0rf;ausmif;ynmrsm;
oifMum;ykdYcsjcif;?pmrwwfolyaysmufa&;vkyfief;rsm;
aqmif&Gufjcif;?vufawGYtoHk;csenf;ynmrsm;ykdYcsay;
jcif;? aus;&GmygwDau'grsm; tm;rGrf;rHoifwef; ay;
jcif; ponfrsm;udk aqmif&GufEdkifcJhygonf/
     ynma&;onf  &Sef[JESifh ,leefwkdY\ yl;aygif;
aqmif&GufrI\wpfpdwfwpfa'oyifjzpfygonf/&Sef[J
ESifh,leef a'oESpfck\ wdkuf&dkuf csdwfqufyHhydk;ulnD
jcif;ESifh tjyeftvSefyl;aygif;aqmif&Gufjcif;onftp
uwnf;uyif  ]]qif;&JrIudkyHhydk;  xlaxmifay;jcif;}}
twGuf t"duvrf;ñTeftjzpfxm;&SdumacwfrSDaom
ukefxkwfvkyfrI? xdef;odrf;tkyfcsKyfrIqdkif&mt,ltq
rsm;udk vufqifhurf;a0iSay;umaus;&Gma'orsm;udk
pnf;pepfusaom rl0g'rsm; csrSwfay;um pOfquf
rjywf zGHYNzdK;wdk;wufEdkifrI twGuf yHhydk;ulknDcJhyg
onf/ ]]11Budrfajrmuf ig;ESpfpDrHudef;}}umvtwGif;
&Sef[JESifh ,leefjynfe,fwkdYonf wdkuf&dkufcsdwfquf
tjyeftvSef yl;aygif;aqmif&GufrIudkqufvuf t
aumiftxnfazmfaqmifay;aernfhtjyifxkwfvkyfrI
rsm;ESifh enf;ynmqdkif&mul;ajymif;rI tydkif;rsm;wGif
vnf; ydkrdk euf&Idif;pGm yl;aygif;aqmif&Guf oGm;rnf
jzpfygonf/

¡¡

avmzdef qDxGuf rkefnif;euf pD;yGm;jzpfvmjcif;
     qDxGuf rkef;nif;eufrsm;onf avmzdefe,fom;
rsm;\vufxJwGifpdwf&Snfvuf&SnfzefwD;&if;emrnf
BuD; pD;yGm;jzpf xkwfukef wpfrsdK;yifjzpfvmaeygawmh
onf/ ,ckqdkvQif]]avmzdefqDxGufrkefnif;,Ofaus;
rI c&D;oGm;vma&;yGJawmf}}tjzpfw&kwfwpfjynfvHk;ESifh
wpfurÇmvHk;okdYwdkif ausmfMum;aom v,f,mpdkufysdK;
a&; qdkif&mc&D;oGm;vma&;yGJawmfvIyf&Sm;rIBuD;wpf&yf
jzpfvmum ,leefjynfe,f\xl;jcm;awmufyaomqGJ
aqmifrIwpfckyifjzpfvmygawmhonf/c&D;oGm;vma&;
ESifh pdkufysdK; xkwfvkyfrIrsm;udkaygif;pyfay;vdkufaom
tcgavmzdefa'o\pD;yGm;a&;udkjrSifhwifay;Ekdif&Hkru
c&dkifa'o wpfckvHk;\ pD;yGm;a&;udkyg vsifjrefpGmwdk;
wuf zGHYNzdK;apEdkifcJhygonf/
     ,leefjynfe,f avmzdefc&dkifonf,leefjynfe,f
\ta&SUzuf ukef;jrifhrSauGYBudK;taemufzufukef;jrifh
okdY ul;ajymif;aomukef;jrifhapmif;ay:wGifwnf&Sdaeyg
onf/ qDxGufrkefnif;rsm;&SifoefBuD;xGm;&eftwGuf
qDavsmfaom &moDOwkrsdK;&Sdaeygonf/2001
-ckESpfrS
2005
-ckESpftwGif;c&dkifwpfckvHk;qDxGufrkefnif;pdkuf
{&d,monf 2001
-ckESpf\rkdaygif;(2.35)odef;rS,ck
vuf&Sd rkdaygif; (3.53)odef; txd?ysrf;rQwpfESpf7%
jzifhwdk;wufvmygonf/ysrf;rQwpfrkdvQif(146)uDvdk
*&rf xGuf&Sdygonf/qDxGufrkefnif;eufxkwfvkyfrI
wdk;wuf vmonfESifhtrQxkwfvkyfrI trsdK;tpm;ydkrdk
opfqef;vmonfhjyifqDxGufrkefnif;pdkufysdK;rIe,fy,f
ydkrdkus,fjyefYvmygawmhonf/xkwfvkyfrI yrmP t
qufrjywfwdk;vmonf/pdkufysdK;rIenf;ynmydkrdkcsJUxGif
vmaeygonf/awmifolrsm;\wuf<uaompdwf"mwf
ydkif;udkvnf; jynfhjynfh00jrSifhwifay;EdkifcJhonf/ESpfpOf
azazmf0g&DESifh rwfvydkif;wGif qDxGufrkefnif;pdkufajr
rsufESmjyifwGif rkdaygif; odef;csD&SdaeaomavmzdefcsdKifh
0Srf;wGif qDxGuf rkefnif;yef;rsm; a0aevsuf&Sdaeyg
awmhonf/ xdktajctaeaumif;udk od&SdjrifawGYae&
aomc&dkiftpdk;&tmPmydkifwkdYonfqDxGufrkefnif;udk
u,f&D,m tjzpfxm;&SdaomtawG;opftjrifopfudk
&&SdoGm;ygawmhonf/avmzdef\obm0awmawmif
a&ajrtvS?yl,Dwdkif;&if;om;wkdY\xl;jcm;aom&dk;&m
"avh? eufeJaomordkif;,Ofaus;rItESpfom&?tHhMo
zG,f&m udk;e*g;a&wHcGef?MunfvifvSyaomawm,D
acsmif;a& pD;aMumif;? us,fjyefYaom  v,f,majr
twGif;&Sd qDxGuf rkefnif; pdkufcif;ponfh obm0
t&if;tjrpf rsdK;pHkudkc&D;oGm;vma&;vkyfief;twGuf
toHk;csum 1999ckESpfrSpwifumacRusifNrdKYjynfolY
tpdk;&ESifh,leefjynfe,fc&D;oGm;vma&;XmewkdYyl;aygif;
um wpfESpfwpfBudrfusif;yaom v,f,mpdkufysdK;a&;
avhvma&;? obm0&Icif; Munfh&Iavhvma&;? trsdK;
om; ,Ofaus;rI &dk;&m"avhavhvma&;ESifhukefuG,frI
aqG;aEG; tusdK;aqmif&Gufa&; ponfh&nf&G,fcsufwkdY
udkwpfpkwpfpnf;wnf;taumiftxnfazmfaqmifay;
onfh ]]w&kwfjynf ,leefavmzdefqDxGufrkefnif;,Of
aus;rI c&D;oGm;vma&;yGJawmf}}udkusif;yEdkifcJhygonf/
c&D;oGm;vma&; zGHYNzdK;wdk;wufjcif;onf [kdw,f? pm;
aomufqdkif? aysmfyGJ&TifyGJ?vrf;yef;qufoG,fa&;ponfh
wwd,fxkwfvkyfa&; ESifh yk**vdupD;yGm;a&; vkyfief;
tm;vHk;udk zGHYNzdK;wdk;wufapcJhygonf/yef;yGifhcsdefrSmc&D;
oGm;vma&;vkyfief;vkyfaqmifMuonf?&dwfodrf;&moD
rSmqDxGufrsdK;aphawGa&mif;csMuyg/vlxk0ifaiGwdk;vm
Muonf/ avmzdefrSqDxGuf rkefnif;\ *kPfowif;
onf jynfwGif;jynfyrSm ausmfMum;vmygonf/

¡¡

,leefjynfe,frSqGJaqmifrItjynfh&dSonfhrkefMunfNrdKYi,fav;
     rkefMunfonf ,leef\ a&S;acwfc&dkifNrdKYuav;
wpfNrdKY jzpfygonf/ ,ckrSm [kefa[mf [meDwkdif;&if;
om; ,Dwdkif;&if;om;udk,fydkiftkyfcsKyfa&;a'ocGJ\&Hk;
pdkufNrdKYjzpfaeygonf/rkefMunfwGifawmifzuftif;\
vSyrItjyif]]wHwm;ul;jrD;&Snf}}aMumifhvnf;ausmfMum;
&ygonf/
     rkefMunfwGifajr{&d,mtm;jzifh(410000)ausmf
pwk&ef;rDwm &Sdaom awmifzuftif;onf vdIif;av;
azG;azG;? opfyifyef;refpdrf;pdrf;pdkpdk?Z&yftaqmuftOD;
oyfoyf&yf&yf ESifh pwdkifvfxl;jcm;?vSrsdK;pHkvifpGmjzifh
vltrsm; tyef;ajztem;,l&eftwGuf4if;?&Icif;arQmf
Munfh&eftwGuf4if;?avSavSmf&efavhusifhcef;vkyf&ef
twGuf4if;?yef;refrsm;tvSMunfhcHpm;&eftwGuf4if;
taumif;qHk;ae&m wpfckjzpfaeygawmhonf/awmif
zuftif;onfrkefMunfab;ywf0ef;usifae&mrsm;tm;
pdkpGwfapum aumif;rGefaom &moDOwkudk zefwD;ay;
Edkifaom tusdK;vnf; ay;EdkifpGrf;&Sdygao;onf/tif;
tv,f uRef;uav;qDokdYqufoG,fay;aomwHwm;
uav;onf ,leefjynfe,f\ausmfMum;vSaom]]wH
wm;ul;jrD;&Snf}}yHkjyifav;\Zmwfvrf;udkpwifcJhaom
ae&m t&if;tjrpfyif jzpfaeygawmhonf/
     rkefMunfwGif vGefcJhaom ESpfaygif; (100)ausmf
cefYu jyifopftifyg&m\taiGYtoufudkawGY&SdEdkifyg
ao;onf/ jyifopfyHkpHblwm&Hk? ukefwdkuf?jyifopfyHkpH
yef;jcHponfjzifhawGYEdkifygao;onf/1938
-ckESpfwGif
taemufawmifaygif;pnf;wu¨²odkvfonfxdkae&mokdY
ajymif;a&TU vmcJhzl;ygonf/ xdkpOfuw&kwfjynfrSvl
ausmfvlarmfjzpfMuaom0ef,dawm?usLusDcsif;ponfh
ynm&Sifrsm; xdkae&mrSmyifpmayykdYcsoifMum;ay;cJhzl;
onf/ xdkaMumifhyif rkefMunfwGif eufeJaomordkif;
taiGYtouf vTrf;rdk;aeap jyefcJhonf/
     rkefMunfwGif txl;xGufukef trsm;tjym;&Sdyg
onf/ ovJoD;csdK? acgykyfBuD;?w&kwfZD;oD;?t,fcGm
ponfjzifh pHkvifvSygonf/ rkefMunf\ ]]ovJoD;
yGJawmf}}?jynfe,ftqifhtm;upm;yGJawmf?taemufydkif;
&kyfjrifoHMum; tpDtpOf&kduful;rINydKifyGJ?tEkynmtpD
tpOf NydKifyGJ? a&S;&dk;&m*Dw wifqufyGJ ponfrsm;jzifh
ausmfMum;vSum jynfwGif;jynfyrS{nfhonfawmfrsm;
tqufrjywfvma&mufrIudkBudKqdk{nfhcHae&ygonf/
vltrsm;onf,leefjynfe,ftaemufzuf&SdqGJaqmifrI
tjynfh&Sdaom rkefMunf NrdKYi,fuav;\om,mvSy
aomyHk&dyfrsm;udkvGrf;woojzpfaeumb,faomcgrQ
arhaysmufEdkifvdrfhrnf r[kwfyg/

¡¡