က်ေနာ္ အခုေနာက္ပိုင္း အသက္အရြယ္ေၾကာင့္လား၊ ရင့္က်က္လာမႈေၾကာင့္ လား၊ အေတြ႔အႀကံဳမ်ားလာလို႔လားေတာ့မသိဘူး။ သတိထားမိတာတစ္ခုရွိတယ္။ အဲဒါက ဘာလဲဆိုေတာ့  "တတိယလူ "ဆိုတဲ့ စကားအိမ္အျဖည့္ခံရသူေတြအေၾကာင္းပါ။   

            ဟုတ္ပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ တစ္ေယာက္ႏွင့္တစ္ေယာက္ စကားေျပာၾကတဲ့ အခါမွာ ဒီ"တတိယလူ"ဟာ မ်ားေသာအားျဖင့္ ပါ၀င္ေနတတ္တယ္။ သတိထားၾကည့္ပါ။ က်ေနာ္တို႔ တစ္ေယာက္ေယာက္ႏွင့္ႀကံဳလို႔ဆံုလို႔ စကားေျပာၾကတဲ့အခါ အစပထမေတာ့ တစ္ေယာက္အေၾကာင္းတစ္ေယာက္က ရင္းႏွီးမႈအရေမးျမန္းေျပာဆိုတတ္ၾကၿပီး စကား အရွိန္ရလာနဲ႔ ကိုယ့္အေၾကာင္းထင္မက ျပင္ပက လူတစ္ေယာက္အေၾကာင္း၊ ဒါမွမဟုတ္ ကိုယ္ႏွင့္ခင္မင္ရင္းႏွီးသူ အျခားမိတ္ေဆြတစ္ေယာက္အေၾကာင္း စသျဖင့္ တစ္စံုတစ္ ေယာက္ထံကို စကားလမ္းေၾကာင္းက ေရာက္သြားတတ္ၾကတယ္။ ဒီေတာ့ ဒီစကား၀ိုင္းမွာ မပါေပမယ့္ သူ႔အေၾကာင္းကို ေျပာေနတာျဖစ္တဲ့အတြက္ အဲဒီသူကို "တတိယလူ"လို႕ သတ္ မွတ္လို႔ရတယ္။ ေျပာရရင္ေတာ့ စကားအိမ္အျဖည့္ခံရသူေပါ့။ တစ္ခါတစ္ခါ စကားအရွိန္ရ လာလို႔ေျပာၾကရင္ျဖင့္  ဒီလို "တတိယလူ "ေတြအေၾကာင္း အမ်ားႀကီးပါ၀င္သြားတတ္ၾက တယ္။

       ဒီေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ဒီ "တတိယလူ" အေၾကာင္းေျပာရာမွာ ဘာေတြကို အမ်ားဆံုး ေျပာၾကေလ့ရွိသလဲ။ စဥ္းစားသံုးသပ္ၾကည့္ရေအာင္ပါ။  က်ေနာ္တို႔ဟာ ဒီ"တတိယလူ"ရဲ႕ အေၾကာင္းကို အမ်ားအားျဖင့္ေတာ့ ေကာင္းတဲ့အခ်က္ေတြထက္ မေကာင္းတဲ့အခ်က္ေတြ ကို ပိုေျပာမိတတ္ၾကတယ္။  ( တမင္ရည္ရြယ္ၿပီး ဒါ့မွမဟုတ္ အမႈမဲ့အမွတ္မဲ့သေဘာမ်ိဳးေပါ့)  ဒါဟာ လူ႔သဘာ၀ျဖစ္စဥ္အေလ့အထႀကီးလိုျဖစ္ေနတယ္။ အစပိုင္းေတာ့ ေကာင္းတာေလး ေတြေရြးေျပာေနတတ္ၾကေပမယ့္ တစ္ျဖည္းျဖည္းနဲ႔ မေကာင္းတဲ့အခ်က္ေတြကို ေရာက္ ေရာက္သြားတတ္ၾကတယ္။ ေျပာရရင္ေတာ့ အားနည္းခ်က္ေတြကို ေျပာမိတတ္ၾကတယ္ ေပါ့။ ဒါဟာ တစ္ေယာက္စႏွစ္ေယာက္စမဟုတ္ဘူး။ လူတိုင္းနီးပါးေလာက္ေျပာမိ တတ္ၾက တယ္။ တကယ္လို႔ မေျပာမိသူရွိရင္ေတာ့ အဲဒီသူဟာ တကယ့္ကိုရင့္က်က္တည္ၿငိမ္ၿပီးသူ ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ အဲဒီလိုလူေတြကိုေတာ့ က်ေနာ္တို႔ေလးစားရပါလိမ့္မယ္။ ဘာလို႔ဆို သူတို႔ ရဲ႕အမူအက်င့္ေတြက က်ေနာ္တို႔ထက္ ေကာင္းမြန္ေနလို႔ပါ။ အတုလည္းယူသင့္ပါတယ္။

            တစ္ခါတစ္ရံမွာ က်ေနာ္တို႔ဟာ "တတိယလူ"အေၾကာင္းကို အလုပ္သေဘာ အရ ေျပာရတာေတြလည္းရွိတတ္တယ္။ အဲဒီအခါမွာလည္း က်ေနာ္တို႔ဟာ အဲဒီသူရဲ႕ အားသာခ်က္ထက္ အားနည္းခ်က္ေတြကို ေျပာမိတတ္ၾကျပန္တယ္။  တမင္မရည္ရြယ္ ေပမယ့္လည္း အေၾကာင္းျပခ်က္တစ္ခုခုေၾကာင့္ ေျပာမိတတ္ပါတယ္။ ဒါဟာ ဘာလဲဆို ေတာ့ လူတိုင္းဟာ "ေျခာက္ျပစ္ကင္း သဲလည္းစင္" မရွိသလို လူတိုင္းဟာ  "ခ်ီးမႊမ္းဖို႔ ထက္  ကဲ့ရဲ႕ျပစ္တင္ဖို႔ လြယ္တယ္" ဆိုတဲ့သေဘာကို ေဆာင္ေနၾကလို႔ပါ။ လူတိုင္းမွာ အားနည္း ခ်က္၊ အားသာခ်က္၊ ေကာင္းတဲ့အခ်က္၊ မေကာင္းတဲ့အခ်က္ေတြ ကိုယ္စီရွိတတ္ႀကတယ္။ ဒီေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ဒီ"တတိယလူ"အေၾကာင္းကို ေျပာတဲ့အခါမွာ ဘယ္အခ်က္ေတြကို ပိုၿပီး ေျပာသင့္ၾကသလဲ။

        က်ေနာ္တို႔ကိုယ္တိုင္လည္း "တတိယလူ"အျဖစ္ စကားအိမ္ေတြမွာအျဖည့္ခံရမွာ ပဲ။ အဲဒီအခါ က်ေနာ္တို႔အေၾကာင္းေတြကို ဘာေတြေျပာေစခ်င္သလဲ။ ေကာင္းတဲ့အခ်က္ ေတြ၊ အားသာခ်က္ေတြပဲ ေျပာေစခ်င္မွာေပါ့။ မဟုတ္ဘူးလား။ ဘယ္သူမွေတာ့ ကိုယ့္ရဲ႕ မေကာင္းတဲ့အခ်က္၊ အားနည္းခ်က္ေတြကို စကားအျဖစ္ အေျပာမခံလိုၾကပါဘူး။ ဒီလိုဆို က်ေနာ္တို႔ကိုယ္တိုင္ကလည္း "တတိယလူ"အေၾကာင္းကိုေျပာတဲ့အခါမွာ ကိုယ္အေျပာခံ ခ်င္သလို သူ႔ကိုလည္း ေကာင္းတဲ့အခ်က္ေတြ၊ အားသာတဲ့အခ်က္ေတြကို ပိုေျပာသင့္ၾက တာေပါ့။ ကိုယ္မႀကိဳက္တဲ့အခ်က္ေတြ သူ႔ကိုလည္း မေျပာပဲေနရမယ္။ ကို္ယ္မွ မႀကိဳက္တာ။ သူလည္း မႀကိဳက္ႏိုင္ဘူးေလ။ ဒါဟာ ကိုယ္ခ်င္းစာတရားပါ။

ေနာက္တစ္ခုက "သူမ်ားဂုဏ္ျမွင့္ ကိုယ့္ဂုဏ္ျမင့္၏"တဲ့။ ဒီစကားလိုပဲ တပါးသူရဲ႕ ဂုဏ္ကို အမြမ္းတင္ျမွင့္ေပးတာႏွင့္ ကိုယ့္ရဲ႕ ကိုယ္ရည္ကိုယ္ေသြး၊ ကိုယ္တိုင္ေလးစား တန္ဖိုးထားမႈ၊ ကိုယ့္ရဲ႕အမူအက်င့္ေတြပါ အေရာင္ထြက္ဂုဏ္ျမင့္လာေစပါတယ္။ လူအမ်ား အလယ္မွာလည္း ရဲရဲ၀င့္၀င့္ မ်က္ႏွာထြက္ျပရဲတယ္။ ဘာလို႔လဲ အဲဒီလူေတြထဲမွာ က်ေနာ္ တို႔ "တတိယလူ"အျဖစ္ ေကာင္းသတင္းေတြကို ခ်ီးမႊမ္းဂုဏ္ျပဳစကားေျပာထားဖူးသူေတြပါ ေနမွာမို႔႔ပါ။ တကယ္လို႔ က်ေနာ္တို႔ မေကာင္းသတင္းေျပာထားတာေတြ မ်ားေနရင္ေတာ့ မ်က္ႏွာျပရမွာ ရွက္၀ံ့စရာႀကီးျဖစ္ေနမွာပါ။

ဒီေတာ့ "တတိယလူ" ကို တန္ဖိုးထားပါ။ ေလးစားပါ။ ဂုဏ္ျမွင့္ပါ။ သူဟာ ကိုယ့္ အတြက္ မ်ားစြာအေရးႀကီးတဲ့ လူ႔ပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးျဖစ္ေနတယ္ဆိုတာ မေမ့ပါနဲ႔။ သူကိုယ္တိုင္ လည္း ကိုယ့္ကို "တတိယလူ" အျဖစ္ စကားအိမ္ျဖည့္ေျပာေနႏိုင္ပါတယ္။ အဲဒီအခါ သူဘာ ေျပာမလဲ။ ကိုယ္ေျပာခဲ့တဲ့အတိုင္း သူေျပာပါလိမ့္မယ္။

ေနာက္တစ္ခ်က္ က်ေနာ္တို႔ သတိထားသင့္တာက ကိုယ္ႏွင့္စကားလက္ဆံု က်ေနသူပါ။ သူဟာ ဘယ္ေလာက္ယံုၾကည္ရလဲ။ တစ္ခါတစ္ရံမွာ သူဟာ "တတိယလူ" အေၾကာင္းကို စေပးၿပီး ကိုယ့္ဆီက စကားႏိႈပ္တတ္တယ္။ စကားႏွိဳပ္ၿပီး ကိုယ့္ကို အဲဒီ "တတိယလူ" ႏွင့္ အမုန္းမီးေမႊးေပးတတ္တယ္။ ဒါေတြကို က်ေနာ္တို႔လူ႔မႈ၀န္းက်င္မွာ မၾကာ ခဏေတြ႔ျမင္ေနရတတ္တယ္။ ဒီလိုအမူအက်င့္ကို ကိုယ္ကိုယ္တိုင္လည္း မလုပ္သင့္သလို ဒီလိုအမူအက်င့္ရွိသူေတြကိုလည္း သတိထားေရွာင္ၾကဥ္သင့္ပါတယ္။

ဒီ"တတိယလူ"ေတြအေၾကာင္းကို က်ေနာ္တို႔ အသက္ရွင္ေနသေရြ႕ ေျပာမိေန ၾကဦးမွာပါ။ က်ေနာ္တို႔ကိုယ္တိုင္လည္း တတိယလူအျဖစ္နဲ႔ စကားအိမ္အျဖည့္ခံေနဦးမွာ ပါ။ ဒီအတြက္ေၾကာင့္ "တတိယလူ"ဟာ လူ႔မႈအသိုင္းအ၀ိုင္း၊ လူမႈဆက္ဆံေရးအတြက္ ဘယ္ေလာက္အထိ အေရးပါေနတယ္ဆိုတာ က်ေနာ္တို႔ေတြေမ့ထားလို႔မျဖစ္ပါဘူး။ ဒီ"တတိယလူ"ဟာ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ အမူအက်င့္ေတြႏွင့္ တိုက္ရိုက္ဆက္စပ္ေနၿပီး ေန႔စဥ္ႏွင့္ အမွ် ဆန္းစစ္ေပးေနတယ္။ ရင့္က်က္မႈႏႈန္း အနိမ့္အျမင့္ကို ခြဲျခားေပးေနတယ္။  ဒီေတာ့ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ ေန႔စဥ္လူ႔မႈဆက္ဆံေရးနယ္ပယ္ကိုလႊမ္းမိုးထားတဲ့ ဒီ"တတိယလူ" အေၾကာင္း ကို မေျပာမျဖစ္ ထည့္ၿပီးေျပာၾကမယ္္ဆိုရင္ေတာ့ ေကာင္းတဲ့အခ်က္ကေလးေတြကို ရွာေဖြ ၾကည့္ရႈၿပီး ေကာင္းတဲ့အျမင္ေလးေတြနဲ႕ ေကာင္းတာေလးေတြကိုသာ ေျပာၾကႏိုင္ၾကပါ ေစလို႔ ဆႏၵျပဳရင္းျဖင့္သာ-------

                                             ေအာင္မာန္(ေဆာ)

                                               ၁၅-၅-၂၀၁၈