ျမန္ႏႈန္းျမင့္ရထားလမ္း၊ ျမန္ႏႈန္းျမင့္ဖြံ႕ၿဖိဳးေရး

၅ ႏွစ္ၾကာ တည္ေဆာက္ခဲ့ေသာ တရုတ္-လာအို ရထားလမ္းဟာ ဒီဇင္ဘာလ ၃ ရက္ေန႔မွာ စတင္ေျပးဆြဲျပီ ျဖစ္ပါတယ္။ တရုတ္-လာအို ရထားလမ္း ခ်ိတ္ဆက္ေဖာက္လုပ္ေျပးဆြဲႏုိင္ျခင္းျဖင့္ လာအိုႏုိင္ငံရဲ႕ အနာဂတ္  စီးပြားေရး၊ ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ လူမႈေရးရာ ကိစၥေတြ အရွိန္အဟုန္နဲ႔ တိုးတက္ ဖြံ႕ၿဖိဳးဖို႔ လမ္းေၾကာင္းေပၚေရာက္သြားၿပီလို႕ ေျပာလာသူက ျမန္မာႏိုင္ငံမွ ကၽြမ္းက်င္ပညာရွင္ ဦးခင္ေမာင္စိုးပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ သူ႕ရဲ႕ ရႈျမင္သံုးသပ္ခ်က္မ်ားကို ဆက္လက္ဖတ္ရႈၾကည့္ရေအာင္လားရွင္။
ရထားပို႔ေဆာင္ေရးလုပ္ငန္းအေၾကာင္းကို ကြၽန္ေတာ္အရမ္းစိတ္ဝင္စားပါတယ္။ အဲဒီအတြက္ ဆက္စပ္ ေနတဲ့အေၾကာင္းတရားေတြအမ်ားႀကီးရွိပါတယ္။ ပထမ ဆက္စပ္တဲ့အေၾကာင္းက ကြၽန္ေတာ့္အေဖနဲ႔အေမက ျမန္မာ့မီးရထား အၿငိမ္းစားဝန္ထမ္းေတြပါ။ ကြၽန္ေတာ့္အေဖက ျမန္မာ့ မီးရထားစက္မႈအင္ဂ်င္နီယာဌာနမွာ ႏွစ္ေပါင္း (၄၀) ေလာက္ အလုပ္လုပ္ခဲ့ပါတယ္။ အေဖက  အင္ဂ်င္နီယာမႉးႀကီး (စက္မႈစစ္ေဆးေရး) တာဝန္ကို ေနာက္ဆုံးယူခဲ့ၿပီး ၂၀၀၀ ခုႏွစ္မွာ ႏွစ္ျပည့္ ပင္စင္နဲ႔ အၿငိမ္းစားယူခဲ့ပါတယ္။ ကြၽန္ေတာ့္အေဖနဲ႔ သူရဲ႕ဌာနက အဆင့္ဆင့္ေသာ လုပ္ေဖာ္ ကိုင္ဖက္ေတြမွာ ျမန္မာ့မီးရထားေခတ္မီဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးအတြက္ စိတ္ကူးအိမ္မက္ေတြ အမ်ားႀကီးရွိခဲ့ပါတယ္။ ကြၽန္ေတာ္အေဖက အခုအခ်ိန္မွာ အသက္ (၈၀)ေက်ာ္ ႏိုင္ငံသား တစ္ေယာက္ျဖစ္ေနေပမဲ့ သူတာဝန္ထမ္းေဆာင္ခဲ့တဲ့ မီးရထားဌာနႀကီးကို အေတာ္ သံေယာဇဥ္ႀကီး ပါတယ္။ အျခားတိုင္းျပည္ေတြက မီးရထားလုပ္ငန္းေတြ အလြန္တိုးတက္ေနတာကိုလည္း သူေကာင္းေကာင္း သိပါတယ္။ စိတ္မေကာင္းစရာကေတာ့ အခုအခ်ိန္ထိ ကြၽန္ေတာ့္အေဖနဲ႔ သူရဲ႕လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္ေတြရဲ႕ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ အိမ္မက္ေတြ ဘာတစ္ခုမွ ျဖစ္မလာေသးပါဘူး။ 

ဒုတိယဆက္စပ္တဲ့အေၾကာင္းက ၂၀၁၈ခုႏွစ္မွာ ႏိုင္ငံတကာ ႏွီးေႏွာဖလွယ္ပြဲ တစ္ခု တက္ေရာက္ဖို႔ ကၽြန္ေတာ္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံကို သြားခဲ့ရပါတယ္။ ယူနန္အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ စီးပြားေရးႏွင့္ နည္းပညာ ဖလွယ္မႈဆိုင္ရာ ဗဟိုဌာန (YICETE) က  "အာဆီယံႏိုင္ငံမ်ား အတြက္ အေျခခံ အေဆာက္အအုံ ခ်ိတ္ဆက္မႈ ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္ေရးဆိုင္ရာ ႏွီးေႏွာဖလွယ္ပြဲ ၂၀၁၈" (2018 Seminar on Infrastructure Connectivity Cooperation for ASEAN Countries) ကို ဦးေဆာင္က်င္းပခဲ့တာပါ။ ရက္သတၱပါတ္ (၂) ပါတ္ေက်ာ္ၾကာ က်င္းပခဲ့တဲ့ ႏွီးေႏွာဖလွယ္ပြဲအတြင္း လာအိုျပည္သူ႔သမၼတႏိုင္ငံက မိတ္ေဆြ (၁၅) ဦးနဲ႔အတူ ႏိုင္ငံတကာအဆင့္ ဟိုတယ္တစ္ခုမွာအတူ ေနခဲ့ရပါတယ္။ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ ဟူးေပျပည္နယ္ရဲ႕ ၿမိဳ႕ေတာ္ဝူဟန္ၿမိဳ႕မွာရွိတဲ့ ကုန္ရထား သယ္ယူေရး ဗဟိုဌာန Wuhan CRIntermodal ကိုလည္း လာအိုမိတ္ေဆြေတြနဲ႔အတူ သြားေရာက္ ေလ့လာခြင့္ ရရွိခဲ့ပါတယ္။ တ႐ုတ္ျပည္မွာ လူေျပာမ်ားတဲ့ "ခ်မ္းသာဖို႔ လမ္းကိုအရင္ ေဆာက္ပါ" ဆိုတဲ့ စကားရဲ႕ အဓိပၸါယ္ကို ဝူဟန္ေလ့လာေရးခရီးက ကြၽန္ေတာ့္ကို အခ်က္အလက္မ်ားစြာ၊ အေၾကာင္းအက်ိဳး စုံလင္စြာနဲ႔ အမ်ားႀကီး ရွင္းျပႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ 

အာရွရဲ႕မီးရထားသမိုင္းကိုျပန္ၿပီးေလ့လာရင္ ျမန္မာႏိုင္ငံနဲ႔ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံတို႔ဟာ အာရွတိုက္မွာ မီးရထားလမ္းပထမဦးဆုံးရရွိခဲ့တဲ့ ႏိုင္ငံအနည္းငယ္ထဲမွာ ပါဝင္ပါတယ္။ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံရဲ႕ ပထမဦးဆုံး မီးရထားလမ္းကို ၁၈၇၆ခုႏွစ္မွာ ေျပးဆြဲႏိုင္ခဲ့ၿပီး၊ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ပထမဦးဆုံးရထားလမ္းကို ေမလ(၁) ရက္ ၁၈၇၇ခုႏွစ္မွာ ေျပးဆြဲႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ကမာၻ႔ပထမဦးဆုံးရထားက ျဗိတန္ႏိုင္ငံ ေဝလျပည္နယ္ မွာ ၁၈၀၄-ခုႏွစ္မွာ ေျပးဆြဲခဲ့တာပါ။ 

အရာရာဟာ အခ်ိန္တိုင္းမွာ ေျပာင္းလဲေနတာဟာ သဘာဝနိယာမတစ္ခုပါ။ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံရဲ႕ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြ တံခါးဖြင့္ဝါဒေတြဟာ အလြန္ျမန္ဆန္တဲ့ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈအမ်ားအျပား ျဖစ္ထြန္း ေပၚေပါက္ေစခဲ့ပါတယ္။  တ႐ုတ္ႏိုင္ငံရဲ႕ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈမ်ားစြာထဲက ရထား ပို႔ေဆာင္ေရးလုပ္ငန္း ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈေတြဟာ ကမာၻ႔ စံခ်ိန္တင္ေလာက္ေအာင္ ေအာင္ျမင္မႈ အမ်ားအျပား ရေနပါတယ္။ လူသားေတြရဲ႕သမိုင္းမွာ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရးလမ္းေၾကာင္းေတြဟာ ကံၾကမၼာကို ေျပာင္းလဲေပးသူမ်ားအျဖစ္ ႏိုင္ငံအသီးသီး က အသိအမွတ္ျပဳၾကရပါတယ္။

၂၀၁၇ ခုႏွစ္ကတည္းက တ႐ုတ္ႏိုင္ငံဟာ ကမာၻ႔အရွည္ဆုံးျမန္ႏႈန္းျမင့္ရထားလမ္း ကီလိုမီတာ ၂၀,၀၀၀ (၁၂,၄၂၇ မိုင္) ေက်ာ္ကို ပိုင္ဆိုင္ထားပါၿပီ။ ကမာၻေပၚမွာရွိတဲ့ ႏိုင္ငံေတြအားလုံးရဲ႕ ျမန္ႏႈန္းျမင့္ ရထားလမ္းေတြအားလုံးေပါင္းရင္ေတာင္ တ႐ုတ္ျပည္ပိုင္ဆိုင္ထားတဲ့ အဲဒီအကြာအေဝး ေလာက္ မရွည္ဘူးလို႔ မွတ္တမ္းေတြက ဆိုပါတယ္။ ၂၀၂၅ ခုႏွစ္ေရာက္ရင္ တ႐ုတ္ျပည္မွာ ျမန္ႏႈန္းျမင့္ရထားလမ္းအရွည္ ေနာက္ထပ္ ကီလိုမီတာ ၁၅,၀၀၀ (၉,၃၂၀ မိုင္) တိုးခ်ဲ႕ဖို႔ တ႐ုတ္ျပည္က စီမံကိန္းေရးဆြဲ ထားတယ္လို႔လည္း သိရပါတယ္။ အဆင့္ျမင့္ရထား ပို႔ေဆာင္ေရး လုပ္ငန္းကို ကမာၻေပၚမွာ တ႐ုတ္ျပည္က ဦးေဆာင္ေနပါၿပီလို႔ ေျပာရင္ မွားမယ္မထင္ပါဘူး။ 

တ႐ုတ္-လာအိုပူးေပါင္းၿပီး ကီလိုမီတာ ၂၀,၀၀၀ (၂၅၇ မိုင္) အရွည္ ဘိုတန္-ဗီယင္က်န္း (Boten–Vientiane railway) “လန္ခ်န္း" အျမန္ရထားလမ္း ေအာင္ျမင္စြာဖြင့္လွစ္ႏိုင္မႈဟာ မဲေခါင္ ေဒသႏိုင္ငံမ်ား အျပင္၊ အာဆီယံေဒသနဲ႔ အာရွတိုက္ႏိုင္ငံမ်ားအတြက္ပါ ေအာင္ျမင္မႈႀကီး တစ္ခုလို႔ ကြၽန္ေတာ္ဒီလိုပဲ သုံးသပ္ပါတယ္။ ၂၀၂၁ ခုႏွစ္ အာရွရဲ႕ ကုလသမဂၢခန႔္မွန္းေျခလူဦးေရက ကမာၻ႔လူဦးေရစုစုေပါင္း၏ ၅၉.၇၆ % ႏွင့္ ညီမွ်ပါတယ္။ ခန႔္မွန္းေျခစာရင္းအရ ကမာၻ႔လူဦးေရ စုစုေပါင္းက ၇.၉ ဘီလီယံ နီးပါး ရွိပါတယ္။ တစ္နည္းေျပာရရင္ အာရွတိုက္မွာ လူဦးေရ ၄.၇ ဘီလီယံေက်ာ္ရွိပါတယ္။ သီအိုရီအရေျပာရရင္ ၂၁ ရာစု ေထာင္စုႏွစ္ဟာ အာရွေထာင္စုႏွစ္ ျဖစ္တယ္။ အဓိကအေၾကာင္းကေတာ့ ကမာၻ႔စီးပြားေရးရဲ႕ ဆြဲငင္အားက (Global Economy's Shifting of Economic Gravity) အာရွတိုက္ကို ေရြ႕လ်ားေျပာင္းလဲေနတာပဲျဖစ္ပါတယ္။  စီးပြားေရး၊ ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ လူမႈေရးရာေတြအားလုံးဟာ "တစ္ႏြယ္ငင္ တစ္စင္ပါ" ဆိုသလို တစ္ခုနဲ႔ တစ္ခုနီးကပ္စြာ ေရာယွက္ေနတာ သဘာဝအမွန္တရားပါ။

ကမာၻေပၚမွာ ကုန္းတြင္းပိတ္ႏိုင္ငံေပါင္း (၄၄) ႏိုင္ငံရွိပါတယ္။ ကုန္းတြင္းပိတ္ႏိုင္ငံေတြရဲ႕ စုစုေပါင္း ဧရိယာအက်ယ္အဝန္းက ကမာၻႀကီးရဲ႕ ၅ ပုံ ၁ ပုံ ပမာဏရွိပါတယ္။ လာအိုႏိုင္ငံက အဲဒီႏိုင္ငံေတြထဲက တစ္ႏိုင္ငံေပါ့။ တစ္နာရီ ကီလိုမီတာ ၁၆၀ (၁၀၀ မိုင္) ေျပးတဲ့ “လန္ခ်န္း" အျမန္ရထားလမ္းရဲ႕ ေက်းဇူးေၾကာင့္ လာအိုႏိုင္ငံေန ကူမင္းကို ၃ နာရီ ခရီးအတြင္း လွ်င္ျမန္စြာ သြားလာႏိုင္ေတာ့မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ လာအိုရဲ႕ အနာဂတ္  စီးပြားေရး၊ ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ လူမႈေရးရာ ကိစၥေတြလည္း အရွိန္အဟုန္နဲ႔ တိုးတက္ဖြံ႕ၿဖိဳးဖို႔ လမ္းေၾကာင္းေပၚေရာက္သြားပါၿပီ။ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ရဲ႕ ဘက္စုံဖြံ႕ၿဖိဳး တိုးတက္မႈအတြက္ ေဒသတြင္းအေျခခံအေဆာက္အအုံခ်ိတ္ဆက္မႈ ပူးေပါင္း ေဆာင္႐ြက္မႈဟာ အလြန္အေရး ပါပါတယ္။ ရပ္ဝန္းႏွင့္ ပိုးလမ္းမစီမံကိန္း (Belt & Road Initiative) ရဲ႕ ဦးတည္ခ်က္ျဖစ္တဲ့ အာရွ၊ ဥေရာပ၊ အာဖရိက ႏိုင္ငံမ်ားမွာ ခ်ိတ္ဆက္မႈအတြက္ “လန္ခ်န္း" အျမန္ရထားလမ္းက ေအာင္ျမင္မႈ မွတ္တိုင္တစ္ခု ျဖစ္သြားပါၿပီ။ မၾကာခင္အနာဂတ္ကာလမွာလည္း လာအိုအျမန္ရထားလမ္းဟာ အိမ္နီးခ်င္းထိုင္းႏိုင္ငံမွတစ္ဆင့္ အာဆီယံအဖြဲ႕ဝင္ႏိုင္ငံေတြျဖစ္တဲ့ မေလးရွား၊ စကၤာပူတို႔အထိ ခ်ိတ္ဆက္သြားလာႏိုင္ေတာ့မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ကမာၻအႀကီးဆုံး လြတ္လပ္စြာကုန္သြယ္မႈစာခ်ဳပ္ျဖစ္တဲ့ "ေဒသတြင္းဘက္စုံစီးပြားေရး ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္မႈ သေဘာတူစာခ်ဳပ္ (အာဆက္ပ္= RCEP= Regional Comprehensive Economic Partnership) ေအာင္ျမင္ဖို႔အတြက္လည္း လာအိုႏိုင္ငံက စနစ္တက်ျပင္ဆင္မႈ စတင္လိုက္တာလို႔လည္း ေျပာႏိုင္ပါတယ္။

ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ ရပ္ဝန္းႏွင့္ ပိုးလမ္းမစီမံကိန္း (Belt & Road Initiative) ရဲ႕ ေအာင္ျမင္မႈ အတြက္ အမွန္တကယ္အေရးႀကီးပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ပထဝီဝင္တည္ေနရာဟာ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ အေနာက္ ေတာင္ပိုင္းမွာရွိတဲ့ ကုန္းတြင္းပိတ္ ယူနန္ျပည္နယ္နဲ႔ အိႏၵိယႏိုင္ငံရဲ႕ကုန္းတြင္းပိတ္ အေရွ႕ေျမာက္ ျပည္နယ္ ၈ ခုကို ပင္လယ္ထြက္ေပါက္နဲ႔ အာဆီယံေဒသတြင္းခ်ိတ္ဆက္မႈကို မဟာဗ်ဴဟာလမ္းေၾကာင္းႀကီးေပးႏိုင္တဲ့ တံတားႀကီးတစ္စင္းအျဖစ္ တည္ရွိေနပါတယ္။ 

တ႐ုတ္-ျမန္မာ စီးပြားေရး စႀကႍ၊ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္-တ႐ုတ္-အိႏၵိယ-ျမန္မာ စီးပြားေရးစႀကႍ စီမံကိန္းေတြ ေအာင္ျမင္ဖို႔ အတြက္ လည္း ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ အလြန္အေရးပါတဲ့ အခန္းက႑မွာ ရွိေနပါတယ္။ 
ျမန္မာ့ျပည္တြင္းႏိုင္ငံေရးအေၾကာင္းအမ်ိဴးမ်ိဳးေၾကာင့္ ေႏွာင့္ေႏွးေနရတဲ့ တ႐ုတ္-ျမန္မာ စီးပြားေရး စၾကၤန္စီမံကိန္းမ်ား အခ်ိန္မေႏွာင္းခင္ ျပန္လည္စတင္ႏိုင္ေရးအတြက္ ႏိုင္ငံသားေကာင္း တစ္ေယာက္ (well-informed and reflective citizen) အေနနဲ႔ အၿမဲစိတ္ကူး ႀကံစည္ႀကိဳးစား ေလ့လာေနပါတယ္။ ေဒသတြင္းမိတ္ေဆြမ်ား၊ တ႐ုတ္မိတ္ေဆြမ်ားနဲ႔အတူ စြမ္းရည္ျမႇင့္တင္ေရးႏွင့္ အသိပညာမွ်ေဝျခင္း (Capacity Building & Knowledge Sharing) က႑ေတြမွာ ကၽြန္ေတာ္ဟာ အလြန္ တက္ႂကြစြာ ပါဝင္ေဆာင္႐ြက္လ်က္ရွိပါတယ္။ အဆိုပါလုပ္ငန္းစဥ္မ်ား ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ အျမန္ဆံုး ျပန္လည္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္ဖို႕ ကၽြန္ေတာ္ ဆုေတာင္းေပးပါတယ္။