အမ်ားေကာင္းကြက္မ်ားယူ ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္မႈအင္အားအျဖစ္ တ႐ုတ္ျမန္မာဇီဝမ်ိဳးစံုမ်ိဳးကြဲတည္ရွိေရး ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္မႈအေၾကာင္းအရာမ်ားႂကြယ္လာေစ
ကမာၻ႔ကုလသမဂၢအဖြဲ႕(ဇီဝမ်ိဳးစံုမ်ိဳးကြဲတည္ရွိေရးပဋိညာဥ္စာခ်ဳပ္)စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ဆိုႏိုင္ငံမ်ား(၁၅)ႀကိမ္ေျမာက္အစည္းအေဝး(COP15)ပထမအဆင့္ကာလအစည္းအေဝးအား၁၀လပိုင္း၊၁၁ရက္ေန႔မွ ၁၅ရက္ေန႔ထိ၊ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ၊ယူနန္ျပည္နယ္၊ကူမင္းၿမိဳ႕ တြင္က်င္းပခဲ့ၿပီး၊ အစည္းအေဝးႀကီးတြင္၊ ျပည္တြင္းျပည္ပကိုယ္စားလွယ္မ်ားမွ တစ္ကမာၻလုံးဇီဝမ်ိဳးစံုမ်ိဳးကြဲတည္ရွိေရးကာကြယ္ ေစာင့္ေရွာက္ေရးႏွင့္ေဂဟယဥ္ေက်းမႈတည္ေဆာက္ေရးအပိုင္းမွလုပ္ငန္းအေတြ႕အႀကဳံမ်ားအားမွ်ေဝခဲ့ၾကၿပီး၊သုေတသနအစီရခံစာမ်ားအျဖစ္ထြက္ေပၚလာပါသည္။လန္ခ်န္းျမစ္-မဲေခါင္ျမစ္ျမစ္ဝွမ္း ေဒသေဂဟစနစ္ပုံစံမ်ိဳးစုံရွိေသာ္လည္း၊တစ္ခ်ိန္တည္းတြင္၊ဤေဒသေဂဟစနစ္ဆိုင္ရာေစာင့္ေရွာက္မႈ မ်ားလည္းလြန္စြာခက္ခဲပါသည္။ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံႏွင့္ျမန္မာႏိုင္ငံတို႔သည္လန္ခ်န္း-မဲေခါင္ျမစ္ဝွမ္းေဒသ ခ်စ္ၾကည္ရင္းႏွီးၾကသည့္ ႏိုင္ငံမ်ား ျဖစ္သျဖင့္၊ဇီဝမ်ိဳးစံုမ်ိဳးကြဲတည္ရွိေရးကာကြယ္ေစာင့္ ေရွာက္ေရးပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္မႈအပိုင္းမ်ားတြင္ကာလတာရွည္စြာလက္တြဲႀကိဳးပမ္းလာခဲ့ၾကပါသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ဇီဝမ်ိဳးစိတ္အသြင္သ႑ာန္သုေတသနႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာလုပ္ေဆာင္ဖူးေသာ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ၊သိပၸံနည္းပညာေကာလိပ္၊အေရွ႕ေတာင္အာရွဇီဝမ်ိဳးစံုမ်ိဳးကြဲတည္ရွိေရး သုေတသနစင္တာ၊ ဌာနမႉး လီရန္ Li Renမွ တ႐ုတ္ျမန္မာႏွစ္ႏိုင္ငံဇီဝမ်ိဳးစိတ္ အသြင္သ႑ာန္မ်ားျပားျခင္း ပူးေပါင္းမႈအပိုင္းအားကြၽႏ္ုပ္တို႔သတင္းဌာန၏ အထူးအင္တာဗ်ဴးတြင္ေျဖဆိုသြားပါသည္။
အင္တာဗ်ဴးအေၾကာင္းအရာမ်ားမွာေအာက္ပါအတိုင္းျဖစ္သည္-----
ေမး၊ ဘာျဖစ္လို႔ျမန္မာႏိုင္ငံမွာဇီဝမ်ိဳးစံုမ်ိဳးကြဲတည္ရွိေရးသုေတသနလုပ္ရတာလဲ? တ႐ုတ္-ျမန္မာႏွစ္ႏိုင္ငံရဲ႕ဇီဝမ်ိဳးစံုမ်ိဳးကြဲတည္ရွိေရးအပိုင္းမွာအေရးႀကီးပုံေျပာေျပေပးပါ။
ေျဖ၊ အေရွ႕ေတာင္အာရွကတကမာၻလုံးအပူပိုင္းေဒသမိုးသစ္ေတာပ်ံ႕ႏွံေပါက္ေရာက္မႈပင္မေနရာႀကီး သုံးခုထဲကတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ ကမာၻ႔ဇီဝမ်ိဳးစိတ္အသြင္သ႑ာန္မ်ား ျပားမႈႏွင့္ထူးျခားမ်ိဳးစိတ္အႂကြယ္ဝဆုံးေသာေဒသထဲမွတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ျမန္မာႏိုင္ငံကအင္ဒိုခ်ိဳင္းနားကြၽန္းဆြယ္မွာကုန္းေျမဧရိယာ အက်ယ္ဆုံးျဖစ္တဲ့ႏိုင္ငံျဖစ္ၿပီး၊ သူ႔ရဲ႕ထူးျခားတဲ့ဇီဝဘူမိေဗဒေနာက္ခံမ်ားကသူ႔ကိုပိုၿပီးေတာ့လွ်ိဳ႕ဝွက္ဆန္းၾကယ္ေစခဲ့တဲ့အတြက္၊ ကမာၻ႔ႏိုင္ငံအသီးသီးကဇီဝေဗဒပညာရွင္ေတြရဲ႕ ဂ႐ုျပဳမႈကိုခံခဲ့ရပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံကလည္းႏိုင္ငံတကာပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္မႈကိုအလြန္အေလးထားၿပီး၊တ႐ုတ္ႏိုင္ငံအပါ အဝင္၊ႏိုင္ငံေပါင္းမ်ားစြာက သိပၸံသုေတသနပညာရွင္မ်ားနဲ႔ ႏိုင္ငံတကာအဖြဲ႕အစည္းမ်ားကိုဖိတ္ေခၚၿပီးမ်ားျပားလွတဲ့ပူးတြဲသုေတသနေဆာင္႐ြက္မႈေတြျပဳလုပ္ခဲ့ေပမယ့္၊အေျခအေနမ်ိဳးစုံ၊ဘက္ေပါင္းစုံမွ ကန႔္သတ္ခ်က္မ်ားေၾကာင့္၊ လက္ရွိျမန္မာႏိုင္ငံမွာသိပၸံနည္းပညာၿပီးျပည့္စုံတဲ့၊တိရိစာၦန္ႏွင့္သစ္ပင္ပန္းမန္မွတ္တမ္းတစ္ခုမရွိေသးပါ။ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ေဒသဆိုင္ရာဇီဝမ်ိဳးစိတ္အသြင္သ႑ာန္ေျပာင္းလဲမႈ အေနအထားႏွင့္ ဇီဝအရင္းအျမစ္သိုေလွာင္အားနဲ႔ လႈပ္ရွားမႈေတြကိုေသခ်ာစုံစမ္းရန္လိုအပ္ၿပီး၊ သက္ဆိုင္တဲ့ နည္းပညာသုေတသနစနစ္နဲ႔ အေျခခံသုေတသနအင္အားတိုးတက္ေရးေတြတည္ေထာင္လို႔၊ ေဒသတြင္းလူမႈစီးပြား စဥ္ဆက္မျပတ္ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးအတြက္သိပၸံနည္းပညာေထာက္ပံ့မႈေပး ႏိုင္ရပါမယ္။
တ႐ုတ္ျမန္မာႏွစ္ႏိုင္ငံနယ္စပ္မ်ဥ္းစုစုေပါင္း(၂၁၈၅)ကီလိုမီတာရွိၿပီး၊မ်ိဳးစိတ္ပ်ံ႕ႏွံမႈကႏိုင္ငံနယ္နိမိတ္မရွိဘဲ၊ေဂဟစနစ္မ်ားစြာကနယ္ေျမျဖတ္ေက်ာ္ပ်ံႏွံ႔လို႔၊ ေဂဟ စနစ္ဝန္ေဆာင္မႈေတြက ႏွစ္ႏိုင္ငံ ျပည္တြင္းနဲ႔ ႏွစ္ႏိုင္ငံအၾကားအျပန္အလွန္စီးဆင္းေနပါတယ္။ တစ္ႏိုင္ငံတည္းအင္အားနဲ႔၊ဇီဝမ်ိဳးစိတ္ အသြင္သ႑ာန္မ်ားျပားျခင္းၿပီးျပည္စုံမႈကိုအက်ိဳးရွိရွိကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ႏိုင္ဖို႔အလြန္ခက္ခဲပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ အရင္တုန္းကကြၽန္ေတာ္တို႔ထင္တာက ဇီဝမ်ိဳးစိတ္အေတာ္မ်ားမ်ားကတ႐ုတ္ႏိုင္ငံမွာပဲရွိတာ၊တကယ္ေတာ့သူတို႔ကျမန္မာႏိုင္ငံမွာလည္းသဘာဝအေလ်ာက္ပ်ံ႕ႏွံ႔တည္ရွိေနတယ္။ ဒါေပမယ့္ ကြၽန္ေတာ္တို႔ကြင္းဆင္းေလ့လာမႈမလုပ္ရေသးတာပဲရွိတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ တ႐ုတ္ျမန္မာႏွစ္ႏိုင္ငံဇီဝမ်ိဳးစိတ္မ်ားျပားမႈပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္ေရးကအလြန္အေရးႀကီးသလို၊ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္လုံးရဲ႕တူညီတဲ့လိုအပ္ခ်က္လည္းျဖစ္ပါတယ္။
ေမး၊ တ႐ုတ္ျမန္မာဇီဝမ်ိဳးစံုမ်ိဳးကြဲတည္ရွိေရးကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္မႈသုေတသန ေဆာင္႐ြက္ရာမွာဘယ္လိုအခက္အခဲေတြႀကဳံခဲ့ရပါသလဲ?ဘယ္လိုေျဖရွင္းပါသလဲ?
ေျဖ၊ ေတာ႐ိုင္းတိရိစာၦန္သစ္ပင္ပန္းမန္ေမွာင္ခိုေရာင္းဝယ္မႈ၊ ဇီဝအရင္းအျမစ္ေတြကိုေမွာင္ခိုရယူမႈ၊ သစ္ေတာဖ်က္ဆီးခံရမႈ၊အဓိကမ်ိဳးစိတ္နဲ႔ သူေနထိုင္က်က္စားရာေနရာေတြအက်ိဳးရွိရွိကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ျခင္းမရရွိခဲ့မႈ၊ဇီဝမ်ိဳးစိတ္အသြင္သ႑ာန္သတင္းအခ်က္အလက္မျပည့္စုံမႈ၊ၿပီးေတာ့ရာသီဥတု ေျပာင္းလဲမႈစတဲ့အေၾကာင္းအရာေတြကဇီဝမ်ိဳးစံုမ်ိဳးကြဲတည္ရွိေရးကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္တဲ့ေနရာမွာႀကဳံရတဲ့အခက္အခဲေတြပါပဲ။
အရင္ဆုံးကြၽန္ေတာ္တို႔အေနနဲ႔၊ဇီဝမ်ိဳးစံုမ်ိဳးကြဲတည္ရွိေရးေနာက္ခံစစ္ေဆးမႈနဲ႔သတင္းအခ်က္အလက္စုစည္းမႈကိုတိုးျမႇင့္ေဆာင္႐ြက္ဖို႔လိုပါတယ္။ဒါကအေျခခံအက်ဆုံးလုပ္ငန္းျဖစ္ၿပီး၊ အေျခခံအခ်က္အလက္ေတြမရွိရင္၊ မ်ိဳးစိတ္ဘယ္ေလာက္ရွိလဲမသိ၊ ဘယ္လိုမ်ိဳးစိတ္ကဘယ္လို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္မႈ အဆင့္မွာ ေရာက္ေနလဲမသိ၊ အက်ိဳးရရွိေဆာင္႐ြက္ဖို႔နဲ႔ တိက်စြာလုပ္ေဆာင္ဖို႔ ဘယ္လိုမွမျဖစ္ႏိုင္ပါဘူး။
နံပတ္(၂)၊ အမွန္တကယ္အက်ိဳးရွိတဲ့ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္မႈ အေကာင္အထည္ေဖာ္ဖို႔ဆိုရင္ ႏိုင္ငံအသီးသီးရဲ႕ တစ္ကိုယ္ေတာ္တိုက္ပြဲဆင္ေန႐ုံနဲ႔ မလုံေလာက္တာေသခ်ာပါတယ္။ သက္ဆိုင္တဲ့ဆုံးျဖတ္သူနဲ႔စီမံအုပ္ခ်ဳပ္သူေတြအေနနဲ႔၊ ႏိုင္ငံေရးနယ္ပယ္ကို ျဖတ္ေက်ာ္ရပါမယ္။ မူဝါဒ၊ စီမံခန႔္ခြဲမႈနဲ႔ သတင္းအခ်က္အလ က္အပိုင္းေတြမွာ အက်ိဳးရွိတဲ့ေဆြးေႏြးမႈနဲ႔အေပးအယူျပဳမႈေတြလုပ္ၿပီး၊ ပူးေပါင္း ကင္းလွည့္ကာကြယ္မႈနဲ႔တရားဥပေဒျပဳမႈကိုလုပ္ေဆာင္ရပါမယ္။
နံပတ္(၃)၊ႏိုင္ငံျဖတ္ေက်ာ္ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္မႈအေပၚ ဂ႐ုျပဳမႈနဲ႔ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြလိုအပ္ပါတယ္။ ဇီဝမ်ိဳးစံုမ်ိဳးကြဲတည္ရွိေရးက ႏိုင္ငံနယ္နိမိတ္ဆိုတာမရွိဘူး။ ကြၽန္ေတာ္တို႔နဲ႔ျမန္မာ ႏိုင္ငံကနယ္ေျမခ်င္းထိစပ္ေနၿပီး ဇီဝမ်ိဳးစိတ္ေတြက ႏိုင္ငံနယ္နိမိတ္ေပၚမွာ ျဖတ္သန္းသြားလာေနေတာ့ တိရိစာၦန္ပန္းမန္ခြဲျခားမႈစနစ္ကတူညီမႈေတြအမ်ားႀကီးရွိေနပါတယ္။ ႏိုင္ငံျဖတ္ေက်ာ္ ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္ဖို႔ လိုအပ္ၿပီး အတူတကြႀကိဳးပမ္းမွ အက်ိဳးရွိရွိ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ အႀကီးစားႏိုင္ငံျဖတ္ေက်ာ္သဘာဝေဘးမဲ့ ေတာ(ဒါမွမဟုတ္)အမ်ိဳးသားဥယ်ာဥ္တည္ေဆာက္ျခင္း၊ ဥပမာ၊ ေကာင္းလီကုန႔္အမ်ိဳးသားဥယ်ာဥ္နဲ႔ နယ္ေျမျဖတ္ေက်ာ္ေဘးမဲ့ ေတာလိုမ်ိဳးကအက်ိဳးရွိတဲ့နည္းလမ္းတစ္မ်ိဳးပါပဲ။
နံပတ္(၄)၊ဇီဝမ်ိဳးစံုမ်ိဳးကြဲတည္ရွိေရးနဲ႔ ယဥ္ေက်းမႈအသြင္သ႑ာန္မ်ားျပားမႈရဲ႕ ပတ္သက္ဆက္ႏြယ္မႈကိုအေလးထားၿပီး ကာကြယ္မႈေတြထဲက အက်ိဳးရရွိေစရပါမယ္။လူသား တိုင္းရင္းသားမ်ိဳးႏြယ္အလြန္မ်ားပါတယ္။ ႏွစ္ေပါင္းေထာင္ခ်ီတဲ့ ကာလအတြင္းမွာ၊ ပတ္ဝန္းက်င္နဲ႔ခြဲျခားလို႔ မရတဲ့ ဆက္ႏႊယ္မႈေတြရွိေနပါတယ္။ သဘာဝအရင္းအျမစ္အေပၚ အသုံးခ်တာက ရွည္လ်ားတဲ့ သမိုင္းေၾကာင္းမ်ားေၾကာင့္ အသီးသီးရဲ႕ ႐ိုးရာယဥ္ေက်းမႈျဖစ္လာပါတယ္။ ဇီဝမ်ိဳးစံုမ်ိဳးကြဲတည္ရွိေရးကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ေနတဲ့ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာ ေနာက္တဆင့္နားလည္ျခင္းနဲ႔ ယဥ္ေက်းမႈ အသြင္သ႑ာန္မ်ားျပားမႈအေပၚ သိရွိျခင္းက၊ဇီဝမ်ိဳးစိတ္ အသြင္သ႑ာန္မ်ားျပားမႈရဲ႕ အေျခခံေထာက္တိုင္ေတြထဲက တစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ေတာေတာင္ ေရေျမစိမ္းလန္းစိုေျပဖို႔အတြက္လူမႈဘဝေရွ႕ အလားအလာကိုလည္းေဖာ္ထုတ္ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ သူ႔ရဲ႕စိမ္းလန္းတိုးတက္မႈအေကာင္အထည္ေဖာ္ဖို႔ ကူညီႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ဒါကလည္း ဒီတစ္ေခါက္ကူမင္းေၾကညာခ်က္ တက္ႂကြစြာႏႈိးေဆာ္ထားျခင္းျဖစ္ပါတယ္။
နံပတ္(၅)၊ ဇီဝမ်ိဳးစံုမ်ိဳးကြဲတည္ရွိေရးရဲ႕ သိပၸံနည္းပညာဗဟုသုတနဲ႔ပတ္ဝန္းက်င္ ပညာေရးကိုတိုးျမႇင့္ေဆာင္႐ြက္ရပါမယ္။ ဇီဝမ်ိဳးစံုမ်ိဳးကြဲတည္ရွိေရးက သာမန္ျပည္သူေတြအတြက္နားလည္ရခက္ခဲတဲ့ သေဘာတရားျဖစ္ပါတယ္။ ဇီဝမ်ိဳးစံုမ်ိဳးကြဲတည္ရွိေရးရဲ႕ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္မႈက သိပၸံသုေတသနသမားေတြ အစိုးရတာဝန္ရွိသူေတြနဲ႔ တင္မလုံေလာက္ပါ ဘူး၊အမ်ားျပည္သူကိုလည္း ဇီဝမ်ိဳးစံုမ်ိဳးကြဲတည္ရွိေရး ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ျခင္းရဲ႕ အဓိကသေဘာတရားကို သိရွိနားလည္ေစရပါမယ္။ ဇီဝမ်ိဳးစံုမ်ိဳးကြဲတည္ရွိေရးကာကြယ္ ေစာင့္ေရွာက္ျခင္း၊ လူသားနဲ႔ သဘာဝသဟမွ်တေနထိုင္ႏိုင္ဖို႔ အသိရွိျခင္းေတြကို တည္ေဆာက္ေပးၿပီးေတာ့ တစ္မ်ိဳးသားလုံးသဘာဝႀကီးကို ခ်စ္ျမတ္ႏိုး၊ ေဂဟစနစ္ပတ္ဝန္းက်င္ကို ခ်စ္ျမတ္ႏိုးတဲ့ စိတ္ဓါတ္ေတြကိုႏႈိးဆြေပးရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ပါတီအေထြေထြအတြင္းေရးမႉးရွီက်င့္ဖိန္က (ဇီဝမ်ိဳးစံုမ်ိဳးကြဲတည္ရွိေရးပဋိညာဥ္စာခ်ဳပ္) စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ဆိုႏိုင္ငံမ်ား(၁၅) ႀကိမ္ေျမာက္ေခါင္းေဆာင္မ်ားအစည္းအေဝးမွာ ေျပာၾကားခဲ့တဲ့မိန႔္ခြန္းထဲမွာ လူသားနဲ႔ သဘာဝတို႔ သဟမွ်တစြာအတူရွင္သန္ေနထိုင္ၿပီး ကြၽန္ေတာ္တို႔အေနနဲ႔ သဘာဝ တရားႀကီးအေပၚေလးစားေသာစိတ္ထားၿပီး သဘာဝတရားႀကီးကိုေလးစား၊ သဘာဝတရားႀကီးကိုလိုက္နာ၊သဘာဝတရားႀကီးကိုေစာင့္ေရွာက္ကာကြယ္လို႔၊လူသားနဲ႔သဘာဝႀကီးတို႔ေအးခ်မ္းစြာအတူရွင္သန္ေနထိုင္တဲ့ကမာၻေျမႀကီးကိုတည္ေဆာက္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ကြၽန္ေတာ္တို႔အေနနဲ႔၊ ဇီဝမ်ိဳးစံုမ်ိဳးကြဲတည္ရွိေရးရဲ႕ ေခတ္စားမႈကို တိုးျမႇင့္ၿပီး ဇီဝမ်ိဳးစံုမ်ိဳးကြဲတည္ရွိေရးကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ေရးရဲ႕ ဗဟုသုတတိုးျမႇင့္မႈလုပ္ငန္းကိုတိုးျမႇင့္ေဆာင္႐ြက္ရပါမယ္။ဇီဝမ်ိဳးစံုမ်ိဳးကြဲတည္ရွိေရးကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ျခင္းက ကြၽန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ပတ္ဝန္းက်င္အေပၚ ကြၽန္ေတာ္တို႔ရဲ႕စဥ္ဆက္မျပတ္တိုးတက္မႈအေပၚ အေရးပါတဲ့အဓိပၸါယ္ရွိတယ္ဆိုတာ လူေတြအမ်ားႀကီးသိဖို႔ လိုအပ္ၿပီးေတာ့ မ်ားျပားတဲ့ က်ယ္ျပန္႔တဲ့ျပည္သူေတြရဲ႕ အရပ္ဘက္အသိေတြကို လက္ခံရယူခဲ့ရင္ ဇီဝမ်ိဳးစံုမ်ိဳးကြဲတည္ရွိေရးကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ျခင္းက ျပည္သူမ်ားရဲ႕ လက္ခံမႈနဲ႔ပိုမို ႂကြယ္ဝတဲ့အေၾကာင္းအရာေတြလည္းရွိသြားပါမယ္။
ေမး၊ တ႐ုတ္ျမန္မာႏွစ္ႏိုင္ငံကဇီဝမ်ိဳးစံုမ်ိဳးကြဲတည္ရွိေရးကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္တဲ့ အပိုင္းမွာဘယ္လိုေအာင္ျမင္မႈရလဒ္ေတြရခဲ့သလဲ?
ေျဖ၊ ျမန္မာႏိုင္ငံဇီဝမ်ိဳးစံုမ်ိဳးကြဲတည္ရွိေရးပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္မႈသုေတသနပလက္ေဖာင္း နဲ႔ကြန္ယက္တည္ေဆာက္မႈပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္မႈအပိုင္း- ျမန္မာႏိုင္ငံသဘာဝအရင္းအျမစ္ႏွင့္ပတ္ဝန္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရးဝန္ႀကီးဌာန၊ျမန္မာႏိုင္ငံ သစ္ေတာဦးစီးဌာန၊ ျမန္မာႏိုင္ငံသဘာဝႏွင့္ ေတာ႐ိုင္းတိရိစာၦန္ကာကြယ္ ေစာင့္ေရွာက္ေရးဌာန၊ ျမန္မာႏိုင္ငံသစ္ေတာပညာဘြဲ႕လြန္ေက်ာင္းသားမ်ား၊ ျမန္မာႏိုင္ငံသစ္ေတာတကၠသိုလ္၊ ျမန္မာႏိုင္ငံစိုက္ပ်ိဳး ေရးတကၠသိုလ္စတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းေတြနဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္မႈေတြကတဆင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံေနျပည္ေတာ္မွာ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ သိပၸံနည္းပညာေကာလိပ္၊အေရွ႕ေတာင္အာရွဇီဝမ်ိဳးစံုမ်ိဳးကြဲတည္ရွိေရး သုေတသနစင္တာ ျမန္မာႏိုင္ငံစင္တာနဲ႔ တ႐ုတ္ျမန္မာသိပၸံပညာစင္တာတည္ေထာင္ခဲ့ၿပီး ပူးေပါင္း ဓါတ္ခြဲခန္း(၄)ခုဖြင့္လွစ္ခဲ့ကာ အေရွ႕ေတာင္အာရွစင္တာပလက္ေဖာင္းကေန သုေတသနလုပ္ငန္းမ်ားလုပ္ေဆာင္လိုသည့္ျပည္တြင္းျပည္ပပညာရွင္(၂၀၀)ေက်ာ္ကိုဆြဲေဆာင္ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။
တ႐ုတ္ျမန္မာဇီဝမ်ိဳးစံုမ်ိဳးကြဲတည္ရွိေရးပူးေပါင္းသုေတသနျပဳမႈနဲ႔မ်ိဳးစိတ္သစ္ေတြ႕ရွိမႈအပိုင္းမ်ားတြင္၂၀၁၄-၂၀၁၉ခုႏွစ္မွာ အေရွ႕ေတာင္အာရွစင္တာနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံသစ္ေတာဦးစီးဌာနတို႔ပူးေပါင္း ေဆာင္႐ြက္မႈနဲ႔ အႀကီးစား တ႐ုတ္ျမန္မာ ပူးေပါင္းသုေတသနျပဳမႈေဆာင္႐ြက္ခဲ့ၿပီး ေသာင္းခ်ီတဲ့မ်ိဳးစိတ္ေတြရဲ႕ အခ်က္အလက္စုေဆာင္းမႈနဲ႔ မွတ္တမ္းတင္မႈေတြလုပ္ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၁၅ခုႏွစ္ကစၿပီး သုေတသနအဖြဲ႕ႀကီးက တိရိစာၦန္သစ္ပင္ပန္းမန္မ်ိဳးစိတ္သစ္(၁၀၂)ခု (မ်ိဳးခြဲ၃ခု၊မ်ိဳးစိတ္၇ခု)ေတြ႕ရွိခဲ့ၿပီး ကခ်င္မုလန္၊ကခ်င္ေရွာင္လန္တို႔က ဒီႏွစ္ေတြမွာ ခြဲျခားရအင္မတန္ခက္ခဲတဲ့အပင္ႀကီးမ်ိဳးသစ္ျဖစ္ပါတယ္။ အေရွ႕ေတာင္အာရွ ဇီဝမ်ိဳးစံုမ်ိဳးကြဲတည္ရွိေရးစင္တာက ျမန္မာႏိုင္ငံမွာမ်ိဳးစိတ္သစ္ေတြ႕ရွိ တဲ့အဓိကအင္အားေတြထဲက တစ္ခုျဖစ္လာပါတယ္။ စာရင္းေတြအရဆိုရင္ ၂၀၁၇-၂၀၂၀ခုႏွစ္ အေရွ႕ေတာင္အာရွစင္တာကျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ထုတ္ျပန္ခဲ့တဲ့ သစ္ပင္ပန္းမန္မ်ိဳးစိတ္သစ္အေရအတြက္က တကမာၻလုံးကတစ္ခ်ိန္တည္း ျမန္မာႏိုင္ငံမွာထုတ္ျပန္ခဲ့တဲ့စုစုေပါင္းအေရအတြက္ရဲ႕(၅၀%)ျဖစ္ပါတယ္။ တ႐ုတ္ျမန္မာ ပူးေပါင္းသုေတသနျပဳမႈကကမာၻကိုျမန္မာႏိုင္ငံဇီဝမ်ိဳးစိတ္အသြင္သ႑ာန္ မ်ားျပားမႈဆိုတဲ့ လွ်ိဳ႕ဝွက္သည့္မ်က္ႏွာဖုံးကလွပ္ျပခဲ့ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံကတက္ႂကြစြာ အက်ိဳးျပဳမႈေတြကိုလက္ဆင့္ကမ္းႏိုင္ခဲ့ၿပီး တ႐ုတ္ျမန္မာႏွစ္ႏိုင္ငံရဲ႕ အမ်ားျပည္သူဆိုင္ရာသိပၸံနည္း ပညာျပန႔္ပြားမႈအပိုင္းမွာ ေဆြးေႏြးဖလွယ္မႈနဲ႔ အျပန္အလွန္ယုံၾကည္မႈေတြတိုးျမႇင့္ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ အစိမ္းေရာင္ “Belt and Road” ကို အတူတကြတည္ေဆာက္ဖို႔ေကာင္းမြန္တဲ့ႏိုင္ငံတကာ ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္မႈ အေနအထားကို ျဖစ္ေပၚေစခဲ့ပါတယ္။
ဇီဝမ်ိဳးစံုမ်ိဳးကြဲတည္ရွိေရးကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ျခင္းကြၽမ္းက်င္သူ ပ်ိဳးေထာင္မႈ အပိုင္း -
၂၀၁၆ခုႏွစ္ကစၿပီး အေရွ႕ေတာင္အာရွစင္တာကတ႐ုတ္ႏိုင္ငံသိပၸံနည္းပညာေကာလိပ္ တကၠသိုလ္ရဲ႕အကူအညီနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံသား၊ ပါရဂူေက်ာင္းသား(၉)ေယာက္၊ ဘြဲ႕လြန္ေက်ာင္းသား(၃၆)ေယာက္လက္ခံခဲ့ၿပီျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒါအျပင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ အပူပိုင္းေဒသသစ္ပင္ပန္းမမန္မ်ားအတည္ျပဳျခင္းနဲ႔ သစ္ေတာစီမံခန႔္ခြဲမႈ မြမ္းမံသင္တန္းေတြကေန Belt and Road စိုက္ပ်ိဳးေရးသစ္ပင္ပန္းမန္ ဇီဝမ်ိဳးစံုမ်ိဳးကြဲတည္ရွိေရးသုေတသနနဲ႔သုေတသနႏိုင္ငံတကာမြမ္းမံသင္တန္းစတာေတြကျမန္မာႏိုင္ငံအတြက္ သိပၸံနည္းပညာကြၽမ္းက်င္သူ(၁၅၀) ခန႔္ပ်ိဳးေထာင္ေပးၿပီးျဖစ္ပါတယ္။
ေမး၊ဆရာ့အေနနဲ႔၊တ႐ုတ္ျမန္မာႏွစ္ႏိုင္ငံဇီဝမ်ိဳးစံုမ်ိဳးကြဲတည္ရွိေရးကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ျခင္းပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္ရာမွာဘယ္လိုေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေတြရွိသလဲ၊ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္မႈေတြပိုေကာင္းေအာင္ဘယ္လိုေဆာင္႐ြက္သင့္သလဲ?
ေျဖ၊ၿခဳံေျပာရရင္ေတာ့၊ႀကီးမားတဲ့ေအာင္ျမင္မႈရလဒ္ထြက္လာဖို႔ေမွ်ာ္လင့္တာေပါ့၊ တကယ္လို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံ သစ္ပင္ပန္းမန္မွတ္တမ္းပိုင္းေတြမွာ ထိုးေဖာက္မႈေတြရွိခဲ့တာမ်ိဳး၊ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္အျပန္အလွန္အက်ိဳးရွိတဲ့မူဝါဒကိုလိုက္နာၿပီး ကြၽန္ေတာ္တို႔ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္ရဲ႕ ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္မႈစနစ္ေတြပိုၿပီးေတာ့ သြက္လက္၊ ပုံစံေတြပိုၿပီးေတာ့ မ်ားျပားရပါမယ္။ ဥပမာ ႏွစ္ဖက္ေခါင္းေဆာင္မ်ားနဲ႔ အရပ္ဖက္အဖြဲ႕ အစည္းေတြအျပန္အလွန္သြားေရာက္ေတြ႕ဆုံျခင္း၊ အႀကိမ္မ်ားစြာအသြားအျပန္ဗီဇာမ်ား၊ ေဘးမဲ့ေတာ စစ္ေဆးဧရိယာခ်ဲ႕ျခင္းစတဲအပိုင္းေတြမွာ ပိုၿပီးေတာ့အဆင္ေျပဖို႔လိုပါတယ္။ အဲဒါၿပီးေတာ့ ျပည္သူ႔ဘဝေနထိုင္မႈနဲ႔ သိပၸံပညာဗဟုသုတမွ်ေဝမႈလုပ္ငန္းေတြလုပ္ကိုင္ၿပီး ကြၽမ္းက်င္သူပ်ိဳးေထာင္ျခင္းနဲ႔ႏိုင္ငံ တကာအဖြဲ႕အစည္းမ်ားနဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္မႈေတြ ပိုမိုေဆာင္႐ြက္တာကလည္းကြၽန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ လုပ္ငန္းအဓိကအခ်က္တစ္ခ်က္ျဖစ္ပါတယ္။
အေသးစိတ္ေျပာရရင္ တ႐ုတ္ျမန္မာႏွစ္ႏိုင္ငံမွာ ေကာင္းမြန္တဲ့ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္ဆက္ဆံေရးေတြရွိ ေနပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံသဘာဝအရင္းအျမစ္နဲ႔ ပတ္ဝန္းက်င္ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္မႈဝန္ႀကီးဌာနက တ႐ုတ္ႏိုင္ငံသိပၸံနည္းပညာေကာလိပ္နဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္မႈကို လြန္စြာအေလးထားၿပီး အားေပးပါတယ္။ သူတို႔ရဲ႕စုစည္းမႈနဲ႔ ဦးေဆာင္မႈေတြေအာက္မွာ သိပ္မၾကာေတာ့တဲ့အနာဂတ္မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံဇီဝ မ်ိဳးစိတ္အသြင္သ႑ာန္မ်ား ျပားမႈစစ္ေဆးျခင္း လိုအပ္ေနတဲ့ ခ်ိဳ႕ယြင္းမႈေတြကို ပဏာမအေနနဲ႔ျဖည့္ ဆည္းသြားႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ တိရိစာၦန္သစ္ပင္ပန္းမန္မ်ိဳးစစ္သစ္ေတြ ထပ္မံေတြ႕ရွိဖို႔ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ ေတြရွိေနၿပီး၊ျမန္မာႏိုင္ငံဇီဝမ်ိဳးစံုမ်ိဳးကြဲတည္ရွိေရးအရင္းအျမစ္အေနအထားမ်ားကိုကမာၻ႔ လူသားေတြေရွ႕ကို အျပည့္အစုံျပသႏိုင္ေတာ့မွာပါ။ ဥပမာ တိရိစာၦန္သစ္ပင္ပန္းမန္ဆိုင္ရာ အထူးထုတ္ စာအုပ္နဲ႔တိရိစာၦန္မွတ္တမ္း၊ သစ္ပင္ပန္းမန္မွတ္တမ္းေတြထုတ္ေဝျခင္း စတာေတြနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံဇီဝမ်ိဳးစံုမ်ိဳးကြဲတည္ရွိေရးရဲ႕ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္မႈအတြက္ခိုင္မာတဲ့ အုတ္ျမစ္ခ်က္ထားေပးႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။
“Belt and Road” အဓိကဖြဲ႕စည္းမႈအစိတ္အပိုင္းတစ္ခုျဖစ္တဲ့အတြက္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္-တ႐ုတ္-အိႏၵိယ-ျမန္မာ စီးပြားေရးစၾကၤန္ကို တိုးျမႇင့္ေဆာင္႐ြက္ေနၿပီး သက္ဆိုင္ရာႏိုင္ငံမ်ားရဲ႕ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္၊ ဘက္ေပါင္းစုံသိပၸံနည္း ပညာပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္မႈရဲ႕ အဓိကလမ္းေၾကာင္းတစ္ခုျဖစ္လာမွာပါ။ ကြၽန္ေတာ္တို႔အႀကံျပဳခ်င္တာက တ႐ုတ္ျမန္မာအပိုင္းက လုပ္ငန္းေတြကိုပိုမိုေဆာင္႐ြက္ဖို႔ ဇီဝမ်ိဳးစံုမ်ိဳးကြဲတည္ရွိေရးအပါအဝင္ လမ္းေၾကာင္းတစ္ေလ်ာက္သဘာဝ အရင္းအျမစ္ အေျခခံေတြကိုေသခ်ာသိရွိထားရပါမယ္။
ႏွစ္ဖက္မွတန္းတူညီတူရွိကာအတူအက်ိဳးရွိျခင္းဆိုတဲ့ မူဝါဒအရ၊ ေဆြးေႏြးဖလွယ္မႈပိုမိုေဆာင္႐ြက္ရပါမယ္။ ဥပမာ တစ္ဖက္သားရဲ႕ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္မႈ၊ စီမံခန႔္ခြဲမႈနဲ႔တရားစီရင္မႈဘယ္လိုေဆာင္႐ြက္သလဲ၊ သတင္းအခ်က္အလက္ဂိုေဒါင္ဘယ္လို တည္ေဆာက္လည္ပတ္ရမလဲ။တစ္ခ်ိန္တည္းမွာ ႏိုင္ငံအသီးသီးရဲ႕တိုးတက္မႈ အေနအထားေတြအရ အက်ိဳးတူပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္လို႔ ရမယ့္အခ်က္ကို ရွာေဖြႏိုင္ရပါမယ္။
အမ်ားေကာင္းကြက္မ်ားယူ ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္မႈအင္အားျဖစ္ေစမည္။ ေဒသခံပညာရွင္ေတြကို ဆက္သြယ္႐ုံတင္မကဘူး၊ ျပည္တြင္းျပည္ပအင္အားေတြကိုလည္း စုစည္းေပးႏိုင္ဖို႔လိုပါတယ္။ ႏိုင္ငံ တကာအဖြဲ႕အစည္းေတြနဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္မႈေတြ ပိုမိုေဆာင္႐ြက္ရပါမယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံက သဘာဝ ပတ္ဝန္းက်င္ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္မႈနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ႏိုင္ငံတကာအဖြဲ႕အစည္းအေတာ္မ်ားမ်ားတက္ႂကြစြာ ပါဝင္ေဆာင္႐ြက္ ေနပါတယ္။ ဥပမာ IUCNစတဲ့ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္မႈ အဖြဲ႕အစည္းေတြနဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္ျခင္း။ သူတို႔ရဲ႕ ႏိုင္ငံတကာအဆင့္ကြန္ယက္ႀကီးက ေအာင္ျမင္မႈ ရလဒ္ေတြတိုးခ်ဲ႕ၿပီး ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈမ်ိဳးစုံနဲ႔ေပါင္းစပ္ၿပီး ပိုမိုအက်ိဳးရွိေစမယ့္ အေနအထားကို ျဖစ္လာေစမွာပါ။
ဇီဝမ်ိဳးစံုမ်ိဳးကြဲတည္ရွိေရးကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ျခင္းသိပၸံဗဟုသုတပညာေပးမႈ တိုးျမႇင့္ေဆာင္႐ြက္ရပါမယ္။ ေက်း႐ြာနဲ႔ေက်ာင္းေတြမွာ သက္ဆိုင္ရာျမႇင့္တင္ေရး လႈပ္ရွားမႈေတြေဆာင္႐ြက္ရပါမယ္။ ပညာေပးျမႇင့္တင္ေရးလႈပ္ရွားမႈေတြ ပိုမိုေကာင္းမြန္လာဖို႔၊ေနာက္ပိုင္းမွာ၊သင္႐ိုးၫႊန္း တမ္းေတြထပ္မံျမႇင့္တင္ၿပီး ပ်ိဳးေထာင္မႈေတြတိုးျမႇင့္ေဆာင္႐ြက္ဖို႔လိုအပ္ပါတယ္။
