ေဖေဖၚဝါရီလ ၂၇ရက္ေန႔က က်င္းပခဲ့ေသာ ကမၻာ့ကုန္သြယ္ေရးအဖဲြ႔(WTO) အျငင္းပြားမႈ ေျဖရွင္းေရး အဖဲြ႔၏ ပံုမွန္ အစည္းအေဝးတြင္ အေမရိကန္သည္ ဗီတိုအာဏာကို ထပ္မံ အလဲြသံုးစားလုပ္ၿပီး WTO အယူခံဝင္သည့္အဖြဲ႕အစည္း၏ တရားသူႀကီးသစ္ ဆန္ခါတင္ ေရြးခ်ယ္မႈ အစီအစဥ္ စတင္ရန္ အဆိုျပဳခ်က္ကို ပယ္ခ်ခဲ့ပါသည္။ ၄င္းအဆိုျပဳခ်က္သည္ WTO အဖဲြ႔ဝင္ ၁၂၇ခုတို႔မွ ပူးတဲြ တင္ျပခဲ့ျခင္း ျဖစ္ၿပီး ယင္းသည္ ၆၃ႀကိမ္ေျမာက္ ပယ္ခ်ခံရျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ဂါတီမာလာ ႏိုင္ငံ ကိုယ္စားလွယ္က မိန္႔ခြန္းေျပာၾကားရာတြင္ အေမရိကန္၏ လုုပ္ရပ္သည္ ဥပေဒ အေထာက္အပ့ံ လံုးဝ မရွိဘဲ WTOအဖဲြ႔ဝင္မ်ား၏ အခြင့္အေရးကို ထိခိုက္ေစေၾကာင္း ေျပာၾကားခဲ့ပါသည္။
အျငင္းပြားမႈ ေျဖရွင္းေရး ယႏၱရားသည္ WTO၏ အေရးႀကီး ေက်ာရိုးမ႑ိဳင္ ျဖစ္ပါသည္။ ၄င္းယႏၱရားတြင္ အယူခံဝင္သည့္အဖြဲ႔အစည္းသည္ ကမၻာ့ကုန္သြယ္ေရးတြင္ “တရားရံုးခ်ဳပ္”ဟု ေခၚေဝၚျခင္း ခံရပါသည္။ ၄င္း၏ အစီရင္ခံစာသည္ “ေနာက္ဆံုး စီရင္ဆံုးျဖတ္ခ်က္” အျဖစ္ ဥပေဒ ခ်ဳပ္ထိန္းမႈ ရွိပါသည္။ အယူခံဝင္သည့္အဖြဲ႔အစည္းတြင္ အၿမဲတမ္း တရားသူႀကီး ၇ဦး ထားရွိၿပီး တရားသူႀကီး ၃ဦးထက္မနည္း တာဝန္ထမ္းေဆာင္မွသာ ၄င္းယႏၱရား၏ ပံုမွန္ လည္ပတ္မႈကို ထိန္းသိမ္း ထားႏိုင္ပါသည္။ မၾကာခင္ ႏွစ္မ်ားတြင္ အေမရိကန္ အစုိးရက တရားသူႀကီးသစ္ ခန္႔ထားျခင္းကို အၿမဲ တားဆီးေႏွာင့္ယွက္ခဲ့ေသာေၾကာင့္ ၂၀၁၉ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလ အထိ ၄င္းအဖဲြ႔အစည္းတြင္ တရားသူႀကီး ၁ဦးသာ က်န္ရွိ၍ လည္ပတ္မႈ ရပ္တန္႔ခဲ့ရၿပီး WTO ဖဲြ႔စည္းတည္ေတာင္ခဲ့သည့္ ေနာက္ပိုင္းတြင္ အႀကီးဆံုး အက်ပ္အတည္းကို ရင္ဆိုင္ခဲ့ရပါသည္။ ၂၀၂၀ျပည့္ႏွစ္ ႏိုဝင္ဘာလတြင္ က်န္ရွိခဲ့သည့္ တရားသူႀကီး တစ္ဦးသည္လည္း သက္တမ္း ကုန္ဆံုး၍ တာဝန္ ဆက္လက္မထမ္းေဆာင္ေတာ့ပါ။
အဘယ္ေၾကာင့္ မၾကာခင္ ႏွစ္မ်ားတြင္ အေမရိကန္သည္ ယင္းကိစၥကို အႀကိမ္ေပါင္းမ်ားစြာ တားဆီးေႏွာင့္ယွက္သနည္း။ အေျခခံ အေၾကာင္းရင္းမွာ တက္သစ္စ စီးပြားေရး အုပ္စုမ်ား ရွင္သန္ ဖံြ႔ၿဖိဳး တိုးတက္လာသည္ႏွင့္အမွ် အေမရိကန္က WTO၏ စည္းမ်ဥ္းဥပေဒမ်ားသည္ အေမရိကန္၏ အက်ိဳးစီးပြား ထိန္းသိမ္းကာကြယ္ရန္ အတြက္ အက်ိဳးမရွိေတာ့ဘဲ ၄င္း၏ ကုန္သြယ္ေရး မူဝါဒ က်င့္သံုးမႈကို ကန္႔သတ္ျခင္း ျဖစ္လာနိုင္ေၾကာင္း မွတ္ယးေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။
အျခားႏိုင္ငံမ်ား၏ ကုမၸဏီမ်ားအား အေရးယူမႈ က်င့္သံုးသည့္ အဖဲြ႔အစည္းႏွင့္ ကုမၸဏီမ်ား အမည္စာရင္းတြင္ ထည့္သြင္းျခင္း၊ The CHIPS and Science Actႏွင့္ ေငြေၾကးေဖာင္းပြမႈ ေလွ်ာ့ခ်ေရး ဥပေဒကို ထုတ္ျပန္က်င့္သံုးျခင္း စသည့္ လုပ္ေဆာင္မႈမ်ားျဖင့္ အေမရိကန္သည္ ကမၻာ့ စက္မႈုလုပ္ငန္း ကြင္းဆက္ႏွင့္ ေထာက္ပ့ံေရး ကြင္းဆက္ အေပၚ ဆိုးရြားစြာ ေႏွာင့္ယွက္ဖ်က္ဆီးၿပီး လြတ္လပ္စြာ ကုန္သြယ္ေရးမူႏွင့္ WTO၏ စည္းမ်ဥ္းဥပေဒမ်ားကို ေဖာက္ဖ်က္ခဲ့ပါသည္။ တစ္ခ်ိန္တည္းတြင္ အေမရိကန္သည္ WTO အယူခံဝင္သည့္အဖြဲ႔အစည္း၏ ပံုမွန္လည္ပတ္မႈကို ဆက္လက္ တားဆီးေႏွာင့္ယွက္ၿပီး အျခားႏိုင္ငံႏွင့္ ေဒသမ်ား၏ တရားမွ်တၿပီး မွန္ကန္ေသာ အခြင့္အေရး ထိန္းသိမ္းကာကြယ္မႈ နည္းလမ္းကို ပိတ္ဆို႔ကာ တစ္ဖက္သတ္ဝါဒႏွင့္ ကုန္သြယ္ေရး ဆိုင္ရာ အႏိုင္က်င့္မႈ အတြက္ လမ္းခင္းေပးခဲ့ပါသည္။
ႏိုင္ငံတကာ စည္းမ်ဥ္းဥပေဒသည္ အေမရိကန္၏ ျပည္တြင္း ဥပေဒ မဟုတ္ဘဲ အေမရိကန္ အတြက္သာ ဝန္ေဆာင္မႈေပးတာ မဟုတ္ပါ။ အေမရိကန္၏ လုပ္ရပ္သည္ လြတ္လပ္စြာ ကုန္သြယ္ေရး စည္းမ်ဥ္းဥပေဒကို ဖိႏွိပ္ရံုသာမက ဘက္ေပါင္းစံု ဝါဒ စီမံခန္႔ခဲြေရး စည္းမ်ဥ္းဥပေဒကိုလည္း ဖ်က္ဆီးခဲ့ပါသည္။ အေမရိကန္သည္ ကမၻာ့ကုန္သြယ္ေရး အဖဲြ႔တြင္ မျဖစ္မေန ဆက္လက္ အေႏွာင့္အယွက္ျပဳပါက မီးကစားလွ်င္ မီးကစားသူ မီးဝါးခံရလိမ့္မည္ ျဖစ္ပါသည္။
