ကမာၻႀကီးဘာျဖစ္ေနသလဲ
၂၀၂၂ ခုႏွစ္ ႏိုဝင္ဘာလမွာကမာၻႀကီးလူဦးေရသည္ သန္း ၈၀၀၀ အထိရွိလာပါၿပီ။
သို႔ေသာ္လည္းလူဦးေရသန္း ၈၀၀၀ သည္ လူတိုင္းဗိုက္ဝေအာင္ စားႏိုင္ၾကျခင္းမဟုတ္ေပ။ ကုလသမဂၢ စားနပ္ရိကၡာႏွင့္စိုက္ပ်ိဳးေရးအဖြဲ႕ (FAO) က ထုတ္ျပန္သည့္ အခ်က္အလက္မ်ားအရလက္ရွိတြင္ တစ္ကမာၻလုံး၌ အလြန္အမင္းစားနပ္ရိကၡာျပတ္လပ္သူလူဦးေရသည္ လြန္ခဲ့သည့္ႏွစ္ႏွစ္ရွိ ၁၃၅ သန္းမွ ၃၄၅ သန္းခန႔္အထိအမ်ားအျပားတိုးတက္လာၿပီးစုစုေပါင္း ႏိုင္ငံ ၈၂ ႏိုင္ငံပါဝင္ပါသည္။ ၂၀၂၂ ခုႏွစ္တြင္ျဖစ္ပြားသည့္ ႐ုရွား-ယူကရိန္းပဋိပကၡႏွင့္ အေမရိကန္ႏွင့္ အေနာက္တိုင္းဘက္က ႐ုရွားအေပၚအလြန္အမင္းဒဏ္ခတ္အေရးယူမႈေၾကာင့္ တစ္ကမာၻလုံးစားနပ္ရိကၡာ Industry chain Supply chain ကိုတစ္ဆင့္တိုးထိုးႏွက္လာပါသည္။ “Deglobalization” ေရစီးေၾကာင္းထိခိုက္မႈေၾကာင့္ ႏိုင္ငံအမ်ားအျပားကတင္ပို႔မႈကိုကန႔္သတ္လာၿပီး ႏိုင္ငံစားနပ္ရိကၡာေဈးႏႈန္းသည္လည္း ျမင့္မားလာကာဝင္ေငြနည္းႏိုင္ငံအမ်ားအျပားက “စားနပ္ရိကၡာမဝယ္ယူႏိုင္သည့္”အခက္အခဲတြင္းက်ေရာက္ေနသည္။
ကြၽႏ္ုပ္တို႔ဘယ္လိုလုပ္ၾကမလဲ
လူဦးေရေပါင္းသန္း ၁၄၀၀ ပိုင္ဆိုင္ထားသည့္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံတြင္ “စားနပ္ရိကၡာသည္ ျပည္သူမ်ားအသက္ရွင္ေနထိုင္သည့္အရင္းခံျဖစ္သည္”ဟူေသာေရွးေဟာင္းဆို႐ိုးစကားတစ္ခြန္းရွိသည္။ ၁၉၇၃ ခုႏွစ္တြင္ ယြမ္လုံဖိန္ကကိုယ္စားျပဳသည့္ တ႐ုတ္စိုက္ပ်ိဳးေရးသိပၸံသုေတသနလုပ္ငန္းဝန္ထမ္းမ်ားကစပ္မ်ိဳးစပါးနည္းပညာအခက္အခဲကိုထိုးေဖာက္ႏိုင္ခဲ့သျဖင့္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ၏ စပါးအထြက္ႏႈန္းအဆတိုးျမင့္တက္လာခဲ့သည္။ စပ္မ်ိဳးစပါးကိုတ႐ုတ္ႏိုင္ငံတြင္ အမ်ားအျပားစိုက္ပ်ိဳးလာသည္ႏွင့္အမွ် တ႐ုတ္လူမ်ိဳးတို႔၏ ထမင္းစားေသာျပႆနာကိုလည္းတစ္ဆင့္ခ်င္းေျဖရွင္းႏိုင္ခဲ့သည္။ ထို႔အျပင္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံကတစ္ကမာၻလုံးစားနပ္ရိကၡာလုံၿခဳံေရးျပႆနာကိုေျဖရွင္းသည့္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံနည္းလမ္းကိုလည္းအဆိုျပဳခဲ့သည္။ ၂၀၂၁ ခုႏွစ္တြင္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံသမၼတရွီက်င့္ဖိန္ကတစ္ကမာၻလုံးဆိုင္ရာဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈအဆိုျပဳခ်က္ကိုအဆိုျပဳခဲ့ၿပီးစားနပ္ရိကၡာလုံၿခဳံမႈကိုအေရးပါပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္မႈက႑ႀကီး ၈ ရပ္မ်ားအနက္ တစ္ခုအျဖစ္ ထားရွိကာ ႏိုင္ငံတကာဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈ ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္ေရးအတြက္ အားသစ္ေလာင္းေပးလိုက္သည္။
စစ္ပြဲလားၿငိမ္းခ်မ္းေရးလား၊ပဋိပကၡလားပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္ျခင္းလားဆိုသည္ကိုကမာၻႀကီးကႏိုးၾကားသတိရွိစြာေ႐ြးခ်ယ္မႈျပဳလုပ္ရန္လိုအပ္ေနျခင္း
၂၀၂၂ ခုႏွစ္ ဥေရာပတိုက္။ စီးပြားေရးအေပၚ ကိုဗစ္-၁၉ ကပ္ေရာဂါ၏႐ိုက္ခက္မႈမ်ားမေပ်ာက္ပ်က္ေသးခ်ိန္တြင္ ႐ုရွား-ယူကရိန္းပဋိပကၡ၏ေသနတ္သံမ်ားကဤေကာင္းကင္ယံႀကီးကိုထပ္တဖန္အုံ႔မႈိင္းသြားေစခဲ့သည္။
႐ုရွားႏွင့္ယူကရိန္းအၾကားရန္လိုမႈေၾကာင့္ ကမာၻ႔စားနပ္ရိကၡာေဈးႏႈန္းမ်ားထိုးတက္လာခဲ့သည္။ ထို႔ျပင္ ကပ္ေရာဂါႏွင့္ရာသီဥတုေျပာင္းလဲမႈ၏ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈေၾကာင့္ လူဦးေရ ၃၄၅ သန္း၏အသက္ႏွင့္အသက္ေမြးဝမ္းေၾကာင္းမ်ား ၿခိမ္းေျခာက္မႈမ်ားႏွင့္ရင္ဆိုင္ေနရသည္။
တစ္ေန႔တျခားျပင္းထန္လာေသာအက်ပ္အတည္းမ်ားကိုရင္ဆိုင္ေနရခ်ိန္၌ ကြၽႏ္ုပ္တို႔ဘယ္လိုလုပ္သင့္သလဲ။ အေမရိကန္ကေနာက္တစ္ခုကိုေ႐ြးခ်ယ္လိုက္ၿပီးယူကရိန္းသို႔ လက္နက္မ်ားအဆက္မျပတ္ေပးပို႔လိုက္သည္။ ႐ုရွား-ယူကရိန္းပဋိပကၡစစ္မီးေၾကာင့္ အေမရိကန္လက္နက္ပြဲစားကအက်ိဳးအျမတ္မ်ားစြာရရွိခဲ့ပါသည္။
အာရွတိုက္တြင္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံေရးသမား Nancy Pelosi သည္ ျပည္တြင္းျပည္ပ၏ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ကန႔္ကြက္မႈကိုမမႈဘဲတ႐ုတ္ႏိုင္ငံထိုင္ဝမ္ေဒသသို႔သြားေရာက္ခဲ့ၿပီးအေရွ႕အာရွအေျခအေနကို ေႏွာင့္ယွက္ရန္ႀကိဳးပမ္းခဲ့သည္။
အေမရိကန္၊ၿဗိတိန္ႏွင့္ၾသစေၾတးလ်တို႔၏ “AUKUS မဟာမိတ္အဖြဲ႕”သည္ န်ဴကလီးယားေရငုပ္သေဘၤာ၏ အရိပ္အေယာင္ကိုအာရွအေရွ႕ပိုင္း၏ၿငိမ္းခ်မ္းေရးပင္လယ္ထဲသို႔ ဝင္ေရာက္ေစရန္ႀကိဳးပမ္းခဲ့သည္။
၎၏ကိုယ္ပိုင္နည္းပညာအားသာခ်က္ကိုထိန္းသိမ္းထားရန္အတြက္ အေမရိကန္သည္“ခ်စ္ပ္ျပားဥပေဒၾကမ္း”ကိုေျပာင္ေျပာင္တင္းတင္းထုတ္ျပန္ခဲ့ၿပီးတ႐ုတ္ႏိုင္ငံသို႔နည္းပညာျမင့္ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈႏွင့္တင္ပို႔မႈမ်ားကို ကန႔္သတ္ခဲ့သည္။ ေတာင္ကိုရီးယားႏိုင္ငံ၏ Samsung ကဲ့သို႔ ကမာၻလုံးဆိုင္ရာခ်စ္ပ္ျပားထုတ္လုပ္သူမ်ားကိုလည္း ၎ထံသို႔ခ်စ္ပ္ျပားလုပ္ငန္း၏ပင္မေဒတာမ်ားေပးအပ္ရန္ပင္ဖိအားေပးခဲ့သည္။
သို႔ေသာ္လည္းတ႐ုတ္ႏိုင္ငံႏွင့္ ကမာၻေပၚရွိၿငိမ္းခ်မ္းေရးကိုျမတ္ႏိုးေသာ ႏိုင္ငံအမ်ားစုသည္ အက်ိဳးတူပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္မႈကိုေ႐ြးခ်ယ္ၾကပါသည္။
၂၀၂၂ ခုႏွစ္ ဇန္နဝါရီလ ၁ ရက္ေန႔တြင္ “ေဒသတြင္းဘက္စုံစီးပြားေရးပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္မႈသေဘာတူစာခ်ဳပ္” (RCEP) တရားဝင္ အသက္ဝင္လာမႈႏွင့္အတူလႊမ္းၿခဳံမႈလူဦးေရပမာဏျဖစ္ေစ၊ စီးပြားေရးစုစုေပါင္းပမာဏျဖစ္ေစကမာၻႀကီး၏သုံးပုံတစ္ပုံရွိေသာကမာၻ႔အႀကီးဆုံးလြတ္လပ္ေသာကုန္သြယ္ေရးဇုန္တစ္ခုေပါက္ဖြားလာခဲ့ပါသည္။
လြတ္လပ္ေသာကုန္သြယ္ေရးဇုန္အဖြဲ႕ဝင္ ၁၅ ႏိုင္ငံအၾကားတြင္ ကုန္သြယ္မႈမ်ားပိုမိုလြယ္ကူအဆင္ေျပလာၿပီးလူသြားလူလာမ်ားပိုမိုနီးကပ္လာၾကသည္။
နယ္စပ္အီးေကာမာ့စ္ကုမၸဏီမွဝန္ထမ္းမ်ားကကြန္ပ်ဴတာေရွ႕မွာအလုပ္မ်ားေနၾကပါသည္။ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ ႏိုင္ငံျဖတ္ေက်ာ္ အီးေကာမာ့စ္ကုမၸဏီမ်ားက RCEP ေဈးကြက္သို႔ဝင္ေရာက္ရန္ အရွိန္အဟုန္ျမႇင့္ႀကိဳးပမ္းလ်က္ရွိပါသည္။
အေရွ႕ေတာင္အာရွမွ သစ္သီးဝလံမ်ားႏွင့္ပင္လယ္စာမ်ားကိုတ႐ုတ္ႏိုင္ငံကုန္းတြင္းပိုင္းတြင္ ေနထိုင္သူမ်ား၏စားပြဲေပၚသို႔ တစ္ေန႔တည္းအတြင္းအေရာက္ပို႔ႏိုင္လာပါသည္။
ပၪၥမအႀကိမ္ေျမာက္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ ႏိုင္ငံတကာသြင္းကုန္ကုန္စည္ျပပြဲကိုတ႐ုတ္ႏိုင္ငံရွန္ဟိုင္းၿမိဳ႕၌က်င္းပခဲ့ရာအင္မတန္စည္ကားခဲ့ၿပီးတစ္ကမာၻလုံးမွထိပ္တန္းစက္ပစၥည္းႏွင့္ ကုန္ပစၥည္းမ်ားစြာကိုအဆိုပါျပပြဲတြင္ ျပသခဲ့သည္။
5G ၊ ဒစ္ဂ်စ္တယ္နည္းပညာစသည့္ အဆင့္ျမင့္သိပၸံနည္းပညာမ်ားဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေနျခင္းသည္ ႏိုင္ငံအားလုံးအတူတကြဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈကိုအေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္ေရးအတြက္ အကန႔္အသတ္မဲ့ေသာစိတ္ကူးစိတ္သန္းမ်ားကိုဖြင့္လွစ္ေပးထားပါသည္။
တ႐ုတ္အာဖရိကပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္မႈဖိုရမ္ "အာဖရိကတိုက္ကုန္ပစၥည္းမ်ားအီးေကာမာ့စ္တြင္ မိတ္ဆက္သည့္ရာသီ" ၌ အာဖရိကတိုက္စိုက္ပ်ိဳးေရးထြက္ကုန္မ်ားတင္ပို႔မႈကို ျမႇင့္တင္ရန္ ႀကိဳးပမ္းလ်က္ရွိသည္။
ရဝမ္ဒါေကာ္ဖီစိုက္ေတာင္သူမ်ားသည္ တ႐ုတ္အီးေကာမာ့စ္လိုက္ဖ္လႊင့္ခန္းတြင္ ေကာ္ဖီ ၁၅၀၀ ကီလိုဂရမ္ တစ္ခဏအတြင္းေရာင္းကုန္သြားသည္ကိုေတြ႕ျမင္ရသျဖင့္ ေပ်ာ္႐ႊင္ေနၾကသည္။
အာဖရိကတိုက္မွ ပညာေတာ္သင္ ေက်ာင္းသားေက်ာင္းသူမ်ားကတ႐ုတ္ႏိုင္ငံသို႔လာေရာက္ၿပီးအီးေကာမာ့စ္ကိုလာေရာက္သင္ယူကာမိမိ၏ အီးေကာမာ့စ္ စီးပြားေရးစတင္လုပ္ကိုင္သည့္ အေတြ႕အႀကဳံမ်ားကိုပိုမ်ားသည့္ အာဖရိကတိုက္မွ စီးပြားေရးလုပ္ကိုင္သူမ်ားႏွင့္ မွ်ေဝေပးရန္ ေမွ်ာ္လင့္ပါသည္။
တံခါးဖြင့္လွစ္မႈ၊ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္မႈႏွင့္အားလုံးပါဝင္မႈသည္ ေနာက္ျပန္ဆုတ္၍မရေသာေခတ္ေရစီးေၾကာင္းျဖစ္လာပါသည္။
လူတို႔သည္ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာေဆြးေႏြးျခင္းျဖင့္အျငင္းပြားမႈမ်ားကိုေျဖရွင္းၿပီး ၿပိဳင္ဆိုင္မႈႏွင့္ ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္မႈအတြင္းအက်ိဳးတူျဖစ္ထြန္းမႈကိုအေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္ရန္ လိုအပ္သည္။
ေအးအတူပူအမွ်အသိုက္အဝန္းတည္ေဆာက္ျခင္းသည္ မိမိတို႔၏ဘုံရည္မွန္းခ်က္ျဖစ္သည္။
တ႐ုတ္ႏိုင္ငံႏွင့္ ကမာၻ႔ႏိုင္ငံမ်ားအက်ိဳးတူပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္သည့္ပုံျပင္သည္ ေရွ႕ဆက္ေနမည္သာျဖစ္ေပသည္။
