အေရွ႕အလယ္ပိုင္း စသည့္ေဒသမ်ားမွ ကန္၏ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈမ်ားကို ဖြင့္ခ် ေဖာ္ထုတ္ၿပီး အေရးယူသင့္

(GMT+08:00)2022-08-10 17:36:49  

ၾသဂုတ္လ ၉ ရက္ေန႔တြင္ တရုတ္လူ႔အခြင့္အေရးသုေတသနအဖြဲ႔သည္ ေလ့လာေရးအစီရင္ခံစာတစ္ရပ္ကို ထုတ္ျပန္ခဲ့ရာ စစ္ဆင္ျခင္း၊ အရပ္သူ အရပ္သားမ်ား အစုလိုက္ အၿပံဳလိုက္သတ္ျဖတ္ျခင္း၊ တစ္ဖက္သတ္အေရးယူမႈ အလြဲသံုးစားျပဳလုပ္ျခင္းႏွင့္ “ယဥ္ေက်းမႈအျငင္းပြားမႈ” ဖန္တီးျခင္းအပါအဝင္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံသည္ အေရွ႕အလယ္ပိုင္း ႏွင့္ အနီးတစ္ဝိုက္ေဒသမ်ားတြင္ ျပဳလုပ္ခဲ့သည့္ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္မႈမ်ားကို ဖြင့္ခ် ေဖာ္ထုတ္ခဲ့ပါသည္။ အေမရိကန္ႏိုင္ငံသည္ မူစလင္ႏိုင္ငံမ်ားအတြက္ အႀကီးဆံုးေသာ အေႏွာင့္အယွက္ေပးသူျဖစ္သည္ဟု တစ္ကမၻာလံုးက ထပ္မံရွင္းလင္းစြာ ေတြ႔ရွိႏိုင္ပါသည္။

စစ္ပြဲဟာ အေမရိကန္ျပည္သူမ်ား၏ ေနထုိင္မႈဘဝျဖစ္သည္ဟူေသာ အေမရိကန္ သမိုင္းပညာရွင္ Paul Atwood ၏ ေျပာဆိုခ်က္ကို အျဖစ္မွန္ျဖင့္ အႀကိမ္ႀကိမ္ သက္ေသျပႏိုင္ပါသည္။ ၁၇၇၆ ခုႏွစ္က အေမရိကန္ႏိုင္ငံကို ဖြဲ႔စည္းတည္ေထာင္ၿပီးေနာက္ ႏွစ္၂၄၀ ေက်ာ္အတြင္းတြင္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံသည္ စစ္ပြဲတြင္ မပါဝင္ခဲ့သည့္အခ်ိန္မွာ ႏွစ္၂၀ သာ ရွိပါသည္။ အေမရိကန္ Smithsonian မဂၢဇင္းမွ ထုတ္ျပန္ေသာစာရင္းအရ ၂၀၀၁ ခုႏွစ္ေနာက္ပိုင္း အေမရိကန္ႏိုင္ငံသည္ အၾကမ္းဖက္တိုက္ဖ်က္ေရး အမည္ျဖင့္ တစ္ကမၻာလံုးရွိ ႏိုင္ငံရာခိုင္ႏႈန္း ၄၀ ခန္႔တြင္ စစ္ဆင္ေရးႏွင့္ စစ္ေရးေဆာင္ရြက္မႈမ်ား ျပဳလုပ္ ခဲ့ပါသည္။ လြန္ခဲ့သည့္ႏွစ္ ၂၀ အတြင္းတြင္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံ၏ စစ္လိုလားျခင္းေၾကာင့္ အရပ္သူအရပ္သား ၃.၃၅ သိန္း အပါအဝင္ လူ ၈ သိန္းေက်ာ္ ေသဆံုးေစခဲ့ပါသည္။

အေမရိကန္တပ္ဖြဲ႔သည္ ဆီးရီးယားႏိုင္ငံနယ္စပ္ေဒသတြင္ ေပါင္ ၂၅၀၀ ဗံုးႀကဲ တိုက္ခိုက္ခဲ့ရာ အမ်ိဳးသမီးႏွင့္ကေလးသူငယ္ ၆၄ ေယာက္ ေသဆံုးေစခဲ့ေၾကာင္း ၂၀၂၁ ခုႏွစ္ ႏိုဝင္ဘာလက နယူးေယာက္တိုင္းမ္သည္ ေရးသားေဖာ္ျပၿပီး တစ္ကမၻာလံုးကို တုန္လႈပ္ေစခဲ့ပါသည္။ ပိုမိုဆိုးဝါးသည္မွာ အေမရိကန္တပ္ဖြဲ႔သည္ ေသေက်အနာတရ ျဖစ္သူဦးေရကို လိမ္လည္ျပသၿပီး အစီရင္ခံစာကို ေရႊ႕ဆိုင္းျဖဳတ္ပစ္ကာ အေရးအခင္း ျဖစ္ပြားရာ ေနရာကို ေျမထိုးစက္ျဖင့္ တူးၿဖိဳပစ္ခဲ့ျခင္း လုပ္ေဆာင္ခဲ့သည္။

အေရွ႕အလယ္ပိုင္းႏွင့္ အနီးတစ္ဝိုက္ေဒသမ်ားရွိ ျပည္သူမ်ားသည္ စစ္ပြဲတြင္ ေသနတ္ပစ္ခတ္မႈေၾကာင့္ ခ်က္ခ်င္းေသဆံုးခဲ့ရၿပီး အေမရိကန္ႏိုင္ငံ၏ အေရးယူမႈေၾကာင့္ ၄င္းတို႔သည္ ေရရွည္ဒုကၡခံရပါသည္။ သားႏွစ္ေယာက္ဆံုးရႈံးခဲ့သည့္ အာဖဂန္ႏိုင္ငံသား ေရဇိုင္သည္ အစာမဝဘဲ ဆင္းရဲဒုကၡကိုခံရပါသည္။ အေမရိကန္ႏိုင္ငံသည္ အခုအထိ အာဖဂန္ဗဟိုဘဏ္မွ ဘီလီယံႏွင့္ခ်ီေသာ အေမရိကန္ေဒၚလာတန္ဖိုးရွိ ႏိုင္ငံျခားေငြကို ထုတ္ခြင့္ မေပးဘဲ အာဖဂန္ႏိုင္ငံ၏ စီးပြားေရးကို ပ်က္စီးေစပါသည္။

ကမၻာ့စားနပ္ရိကၡာအစီအစဥ္ဌာနမွ အရာရွိက အာဖဂန္ျပည္သူ ၉၈ ရာခိုင္ႏႈန္းသည္ အစားမဝေၾကာင္း၊ ၅ ႏွစ္အရြယ္ေအာက္ကေလးငယ္ တစ္ဝက္ခန္႔သည္ အာဟာရ ခ်ိဳ႕တဲ႔မႈႏွင့္ ရင္ဆိုင္ေနရေၾကာင္း ေျပာၾကားခဲ့ပါသည္။

အေရးယူမႈ၏ ဆိုးက်ိဳးကိုခံေနရသည္မွာ အာဖဂန္ျပည္သူမ်ားအျပင္ အီရန္ ျပည္သူမ်ားလည္း ပါပါသည္။ ၂၀၂၀ ျပည့္ႏွစ္က အီရန္ႏိုင္ငံသည္ ကမၻာ့က်န္းမာေရးအဖြဲ႔၏ ကိုဗစ္-၁၉ေရာဂါ ကာကြယ္ေဆးအေကာင္အထည္ေဖာ္ေရးစီမံကိန္းအရ ကိုဗစ္-၁၉ေရာဂါ ကာကြယ္ေဆးကို ဝယ္ယူရန္ ၃ ႀကိမ္ စီစဥ္ခဲ့ေသာ္လည္း အေမရိကန္ႏိုင္ငံ၏ အေရးယူမႈႏွင့္ ကန္႔သတ္မႈေၾကာင့္ ေငြထုတ္ေပး၍ မရပါ။ အေမရိကန္ Brookings Institution က ၄င္းေၾကာင့္ လူ တစ္ေသာင္းသံုးေထာင္ခန္႔ ေသဆံုးေစႏိုင္ဖြယ္ရာရွိေၾကာင္း ခန္႔မွန္း ေျပာၾကားခဲ့ပါသည္။

ထုိ႔အျပင္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံသည္ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းေဒသ၏ သမိုင္းႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈ အေမြအႏွစ္ကိုဖ်က္ဆီးၿပီး မူဆလင္တို႔အား ထင္ရာစိုင္း ဖမ္းဆီးခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားကာ ရက္စက္စြာ ညွဥ္းပန္းႏွိပ္စက္ခဲ့ပါသည္။ အေမရိကန္  Brown တကၠသိုလ္မွ “စစ္ပြဲ နစ္နာဆံုးရႈံးမႈ” ဟူေသာ စီမံကိန္း၏ ေလ့လာမႈရလဒ္အရ စက္တင္ဘာ ၁၁ ရက္ေန႔ အေရးအခင္းျဖစ္ပြားၿပီးေနာက္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံသည္ အၾကမ္းဖက္တိုက္ဖ်က္ေရးကို အေၾကာင္းျပၿပီး ပင္လယ္ရပ္ျခားတြင္ တရားမဝင္ေသာ အက်ဥ္းေထာင္မ်ားစြာကို ထားရွိ ခဲ့ပါသည္။ ႏိုင္ငံႏွင့္ ေဒသ ၅၄ ခုထက္မနည္းႏွင့္သက္ဆိုင္ေသာ မူဆလင္၊ အမ်ိဳးသမီး၊ ကေလးငယ္အပါအဝင္ လူသိန္းႏွင့္ခ်ီ၍ ဖမ္းဆီး ခ်ဳပ္ေႏွာင္ခဲ့ပါသည္။ အေမရိကန္ႏိုင္ငံမွ ဖန္တီးေသာ “အစၥလာမ္ ေၾကာက္ရြံ႕ေရာဂါ” ေၾကာင့္ အစၥလာမ္ႏိုင္ငံမ်ား၏ အမ်ိဳးသား ဂုဏ္သိကၡာႏွင့္ ႏိုင္ငံတကာပံုရိပ္ကို ထိခိုက္ေစခဲ့ပါသည္။

အေရွ႕အလယ္ပိုင္းစသည့္ေဒသမ်ားတြင္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံ၏ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္မႈမ်ား ကုန္ေအာင္ မေရးႏိုင္ပါ။ အေမရိကန္ႏိုင္ငံသည္ ကမၻာ့လူ႔အခြင့္အေရးလုပ္ငန္းအတြက္ အႀကီးဆံုးေသာ အေႏွာင့္အယွက္ေပးသူျဖစ္သည္ဟု ျပဆိုႏိုင္ပါသည္။ အေရွ႕အလယ္ပိုင္း ႏွင့္ အနီးတစ္ဝိုက္ေဒသမ်ားရွိ ႏိုင္ငံႏွင့္ ျပည္သူမ်ားသည္ ေရရွည္ထိုခိုက္မႈ ခံရပါသည္။ အေမရိကန္ႏိုင္ငံ၏ ဗိုလ္က်စိုးမိုးေရးသဘာဝ၊ အေမရိကန္ပံုစံျဖစ္ေသာ ဒီမုိကေရစီႏွင့္ အေမရိကန္ပံုစံျဖစ္ေသာ လူ႔အခြင့္အေရး၏ ဟန္ေဆာင္မႈႏွင့္ လိမ္လည္မႈကို ပြင့္လင္း ျမင္သာစြာ ေတြ႔ျမင္ႏိုင္ပါသည္။ ကုလသမဂၢလူ႔အခြင့္အေရးေကာင္စီသည္ အေမရိကန္ ႏိုင္ငံမွ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈမ်ားကို အလ်င္အျမန္ စံုစမ္းစစ္ေဆးၿပီး အေရွ႕ အလယ္ပိုင္း စသည့္ ေဒသမ်ားတြင္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံ၏ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္မႈမ်ားကို ဖြင့္ခ် ေဖာ္ထုတ္ကာ အေရးယူသင့္သည္ဟု China Media Group မွ သတင္းေဆာင္းပါးတစ္ပုဒ္တြင္ ေရးသားေဖၚျပထားပါသည္။