လတ္တစ္ေလာရက္ပိုင္းတြင္ ႏိုင္ငံတကာျပည္သူ႔သေဘာထား စုံစမ္းေရးအဖြဲ႕အစည္း “Arab Barometer” ကထုတ္ျပန္သည့္ စုံစမ္းခ်က္အစီရင္ခံစာႏွစ္ခုအရ အာရပ္ႏိုင္ငံျပည္သူအမ်ားစုက အေနာက္တိုင္းစတိုင္ ဒီမိုကေရစီစနစ္၏ထိေရာက္မႈအေပၚ ယုံၾကည္ခ်က္နည္းလာၿပီး တ႐ုတ္စတိုင္၏ဆြဲေဆာင္မႈက တစ္ေန႔တစ္ျခား တိုးမ်ားလာသည္ဟုဆိုသည္။
အဆိုပါစုံစမ္းမႈတြင္ ေမာ္႐ိုကို၊ တူနီးရွား၊ အီရတ္၊ ဆူဒန္၊ လစ္ဗ်ား၊ ေဂ်ာ္ဒန္၊ လက္ဘႏြန္၊ ေမာ္ရီေတးနီးယားႏွင့္ ပါလက္စတိုင္းစသည့္ ႏိုင္ငံေပါင္း ၉ ႏိုင္ငံပါဝင္ၿပီး လူေပါင္း ၂၃၀၀၀ ေျဖၾကားခဲ့သည္။ အထက္ပါစုံစမ္းမႈအရ “Arab Barometer” သည္ ဇူလိုင္လဆန္းပိုင္းတြင္ ၎၏ website ၌ “အေရွ႕အလယ္ပိုင္းႏွင့္ ေျမာက္အာဖရိက၏ဒီမိုကေရစီ” ၊ “တ႐ုတ္ အေမရိကန္က အေရွ႕အလယ္ပိုင္းႏွင့္ ေျမာက္အာဖရိကေဒသတြင္ ယွဥ္ၿပိဳင္မႈအေပၚ အမ်ားျပည္သူ၏အျမင္” ဟူသည့္ေခါင္းစဥ္ျဖင့္ စုံစမ္းေရးအစီရင္ခံစာကို ထုတ္ျပန္ခဲ့သည္။
“အေရွ႕အလယ္ပိုင္းႏွင့္ ေျမာက္အာဖရိက၏ဒီမိုကေရစီ” အစီရင္ခံစာ၌ လြန္ခဲ့သည့္ ၁၀ ႏွစ္ အထူးသျဖင့္ လြန္ခဲ့သည့္ ၅ ႏွစ္တြင္ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းႏွင့္ ေျမာက္အာဖရိကေဒသရွိ အာရပ္ႏိုင္ငံျပည္သူမ်ားက အေနာက္တိုင္းစတိုင္ ဒီမိုကေရစီ၏ ေကာင္းက်ိဳးကို တစ္ေန႔တစ္ျခား သံသယဝင္လာၾကေၾကာင္း၊ ပိုမိုမ်ားျပားသည့္ျပည္သူမ်ားက အေနာက္တိုင္းစတိုင္ ဒီမိုကေရစီစနစ္သည္ “စီးပြားေရးျမႇင့္တင္ေရး၊ လူေနမႈအဖြဲ႕အစည္းအစီအစဥ္ တည္ၿငိမ္ေရး ကာကြယ္ထိန္းသိမ္းမႈႏွင့္ အစိုးရက ျပတ္ျပတ္သားသားေဆာင္႐ြက္ရန္တို႔အတြက္ အက်ိဳးမရွိ” ဟု ယူဆလာၾကသည္ဟု ေဖာ္ျပထားသည္။ တူနီးရွားႏွင့္ အီရတ္မွ ေမးခြန္းေျဖၾကားသူမ်ားၾကားတြင္ အေနာက္တိုင္းစတိုင္ဒီမိုကေရစီစနစ္သည္ အထက္ပါအားနည္းခ်က္မ်ားတည္ရွိသည္ဟု ယခုယူဆသည့္အခ်ိဳးအဆသည္ လြန္ခဲ့သည့္ ၁၀ ႏွစ္ကထက္ ၅၀% နီးပါးတိုးမ်ားလာသည္။ စုံစမ္းသည့္ႏိုင္ငံတိုင္းတြင္ ေမးျမန္းခံရသူေပါင္း တစ္ဝက္ႏွင့္အထက္က ၎တို႔သည္ အစိုးရကမူဝါဒေဖာ္ေဆာင္မႈအား ထိေရာက္စြာအေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္ျခင္းရွိမရွိအား ပိုမိုဂ႐ုျပဳသည္ဟု ယူဆၾကသည္ သို႔မဟုတ္ ျပင္းျပင္းထန္ယူဆၾကသည္။
“တ႐ုတ္ အေမရိကန္က အေရွ႕အလယ္ပိုင္းႏွင့္ ေျမာက္အာဖရိကေဒသတြင္ ယွဥ္ၿပိဳင္မႈအေပၚ အမ်ားျပည္သူ၏အျမင္” အစီရင္ခံစာတြင္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံက “Belt and Road” အဆိုျပဳခ်က္မွတစ္ဆင့္ အဆိုပါေဒသႏွင့္ စီးပြားေရးဆိုင္ရာဆက္သြယ္မႈကို ျမႇင့္တင္လိုက္ေၾကာင္း၊ အေမရိကန္ကမူ အဆိုပါေဒသမွအသုံးစရိတ္ကိုေလွ်ာ့ခ်၍ မဟာဗ်ဴဟာဗဟိုအား အာရွပစိဖိတ္ေဒသသို႔ ေျပာင္းလဲလာေၾကာင္းဆိုထားသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ စုံစမ္းသည့္ ႏိုင္ငံ ၉ ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ေမာ္႐ိုကိုမွလြဲ၍ အျခားႏိုင္ငံမ်ား၌ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံသည္ အေမရိကန္ထက္ ပိုမိုႏွစ္သက္ျခင္းခံရသည္။ အဆိုပါႏိုင္ငံ ၈ ႏိုင္ငံအတြင္း၌ အနည္းဆုံး ေမးျမန္းခံရသူ ၃ ပုံ ၁ ပုံက အေမရိကန္သည္ ျပင္းထန္သည့္ စီးပြားေရးၿခိမ္းေျခာက္မႈျဖစ္သည္ဟု ယူဆၾကၿပီး တ႐ုတ္ႏိုင္ငံသည္ အေမရိကန္ထက္ စီးပြားေရးအပိုင္းတြင္ပိုမိုႀကီးမားသည့္ၿခိမ္းေျခာက္မႈရွိသည္ဟု မည္သည့္ႏိုင္ငံမွ် မယူဆၾကေပ။ ႏိုင္ငံအားလုံးနီးပါးက အေမရိကန္၏ကူညီမႈသည္ အဆိုပါႏိုင္ငံအေပၚလႊမ္းမိုးမႈ ရယူရန္ျဖစ္သည္ဟု ယူဆၾကၿပီး ေဒသခံျပည္သူမ်ားက တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ၏ကူညီမႈအေပၚ သံသယဝင္သည့္အတိုင္းအတာသည္ အေမရိကန္ေပၚထက္နည္းပါသည္။
အစီရင္ခံစာ၌ အေနာက္တိုင္းစတိုင္ဒီမိုကေရစီစနစ္၏ ထိေရာက္မႈစြမ္းရည္ မလုံေလာက္ေၾကာင္း၊ အေမရိကန္က ေဒသႏၲရအေပၚစီးပြားေရးဆိုင္ရာၿခိမ္းေျခာက္မႈႏွင့္ ေဒသခံစီးပြားေရးဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈ အလားအလာေမွးမွိန္ျခင္းစသည့္ အေၾကာင္းအခ်က္မ်ားကို ေဖာ္ျပထားၿပီး အာရပ္ေဒသျပည္သူမ်ားက အျခားႏိုင္ငံေရးစနစ္ ဥပမာအားျဖင့္ တ႐ုတ္ပုံစံေဖာ္ေဆာင္ရန္ တြန္းအားေပးလ်က္ရွိေၾကာင္း ေဖာ္ျပထားသည္။ စုံစမ္းသည့္အစီရင္ခံစာေရးသားသူ၊ အေမရိကန္ Princeton University မွ ပါေမာကၡ Michael Robbins က လြန္ခဲ့သည့္ ႏွစ္ေပါင္း ၄၀ အတြင္း၌ အဆိုပါပုံစံသည္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံမွ လူဦးေရအမ်ားအျပားကို ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမႈပေပ်ာက္သြားေစၿပီး “ထိုကဲ့သို႔ လ်င္ျမန္သည့္ စီးပြားေရးဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈကို လူအမ်ားအျပားက ေမွ်ာ္လင့္ေတာင့္တၾကပါတယ္” ဟုဆိုသည္။
Michael Robbins က ထို႔အျပင္ ယခုႏွစ္တြင္ ႐ုတ္တရက္ျဖစ္ပြားေသာ ႐ုရွား-ယူကရိန္းပဋိပကၡက ေဒသတြင္းစားနပ္ရိကၡာေဘးကင္းမႈျပႆနာကို ဆိုး႐ြားသြားေစသကဲ့သို႔ အေရွ႕အလယ္ပိုင္း ေျမာက္အာဖရိကေဒသမွလူမ်ား မိမိႏိုင္ငံ အနာဂတ္စီးပြားေရးအေျခအေနေပၚ အဆိုးျမင္လာေစကာ အေနာက္တိုင္းစတိုင္ ဒီမိုကေရစီအျပင္ ႏိုင္ငံေရးစနစ္အား ရွာေဖြလာေစသည္။
အစီရင္ခံစာေနာက္ဆုံး၌ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံသည္ ကိုလိုနီဝါဒမဟုတ္ေသာႏိုင္ငံျဖစ္သျဖင့္ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းႏွင့္ ေျမာက္အာဖရိကေဒသကိစၥရပ္မ်ားကို တိုက္႐ိုက္စြက္ဖက္ျခင္းမရွိေၾကာင္း၊ မ်ားမၾကာမီေသာအနာဂတ္တြင္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံက အေမရိကန္ထက္ပိုမိုႏွစ္သက္ျခင္းခံရႏိုင္ေၾကာင္း ေရးသားေဖာ္ျပထားသည္။
