ၿဗိတိန္ စစ္ဘက္၏ အစီရင္ခံစာမ်ား၊ e-mailမ်ားႏွင့္ က်ည္ဆန္အေပါက္မ်ား၏ ဓါတ္ပံုမ်ားစသည့္ အေထာက္အထားမ်ားကို BBCမွ စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈ အရ အာဖဂန္ ႏိုင္ငံ ဆိုင္ရာ ၿဗိတိန္ Special Air Service (SAS)တပ္ဖဲြ႔ဝင္ေဟာင္းမ်ားသည္ သံု႔ပန္းမ်ားႏွင့္ အရပ္သူအရပ္သားမ်ားအား သတ္ျဖတ္မႈကို ႀကိမ္ဖန္မ်ားစြာ ျပဳလုပ္ၿပီး သတ္ျဖတ္မႈ ၿပိဳင္ပဲြကိုေတာင္ က်င္းပခဲ့ေၾကာင္း၊ တပ္ဖဲြ႔ တစ္ဖဲြ႔သည္ အာဖဂန္တြင္ ခ်ထားသည့္ ၆လၾကာ အခ်ိန္ကာလ အတြင္း လူ၅၄ဦးကို တရားမဝင္ သတ္ျဖတ္ခဲ့ေၾကာင္း သိရသည္။ ၿဗိတိန္ The Guardianသတင္းစာမွ ေခါင္းႀကီးပိုင္းတြင္ လက္ရွိ အေထာက္အထားမ်ားသည္ ၿဗိတိန္ တပ္သားမ်ားက အာဖဂန္၌ စစ္ရာဇဝတ္မႈ က်ဴးလြန္ခဲ့ျခင္းကို ျပဆိုေနေၾကာင္း ေရးသား ေဖာ္ျပသည္။
သို႔ေသာ္ ၄င္းျပစ္မႈက်ဴးလြန္မႈမ်ားကို ေဖာ္ထုတ္ဖြင့္ခ်ခဲ့သည့္ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ၿဗိတိန္ ကာကြယ္ေရး ဝန္ႀကီးဌာနသည္ ဝန္ခ်ေတာင္းပန္မႈႏွင့္ အေရးယူမႈမ်ားကို မျပဳဘဲ “BBC၏ သတင္းထုတ္ျပန္ခ်က္ပါ အေၾကာင္းအရာမ်ား တာဝန္သိမႈ မရွိသလို မမွန္ကန္ေၾကာင္း”လည္း ျပစ္တင္ရႈတ္ခ်ခဲ့သည္။
အမွန္တကယ္ေတာ့ အျပစ္မဲ့သူမ်ားအား သတ္ျဖတ္မႈကို ျပဳလုပ္သူမွာ ၿဗိတိန္ တပ္ဖဲြ႔သာ မကေပ။ ၂၀၂၀ျပည့္ႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလက ၾသစေၾတးလ် ကာကြယ္ေရး ဝန္ႀကီးဌာနမွ ထုတ္ျပန္ေသာ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရး အစီရင္ခံစာတြင္ အာဖဂန္၌ ၾသစေၾတးလ် တပ္သားမ်ား၏ အရပ္သူအရပ္သားမ်ားကို သတ္ျဖတ္သည့္ လူသားမ်ိဳးႏြယ္အေပၚ ဆန္႔က်င္ေသာ ရာဇဝတ္မႈမ်ားကို ေသေသခ်ာခ်ာ ေဖာ္ျပၿပီး ႏိုင္ငံတကာ အသိုင္းအဝိုင္းမွ ျပင္းထန္ေသာ ျပစ္တင္ရႈတ္ခ်မႈမ်ားကို ခံခဲ့ရသည္။
လြန္ခဲ့သည့္ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀ အတြင္း အေမရိကန္၏ ဝင္ေရာက္က်ဴးေက်ာ္မႈေၾကာင့္ အာဖဂန္တြင္ ေသဆံုးသူ ဦးေရမွာ ၁သိန္း၇ေသာင္း၄ေထာင္ရွိသည္၊ ယင္းအနက္ အရပ္သူ အရပ္သား ဦးေရမွာ ၃ေသာင္း ရွိသည္။ လြန္ခဲ့သည့္ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀ အတြင္း အေမရိကန္ တပ္ဖဲြ႔မွ အီရတ္၊ အာဖဂန္၊ ဆီးရီးယားႏွင့္ ယီမင္စသည့္ ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ျပဳလုပ္ခဲ့ေသာ ေလေၾကာင္းမွ တိုက္ခိုက္မႈ အႀကိမ္ေပါင္း ၉ေသာင္းေက်ာ္ေၾကာင့္ အရပ္သူ အရပ္သား ၄ေသာင္း၈ေထာင္ထက္မနည္း ေသဆံုးခဲ့ရေၾကာင္း သက္ဆိုင္ရာ စာရင္းအရ သိရသည္။
ပိုမိုဆိုးရြားသည့္ အခ်က္တစ္ခ်က္ကေတာ့ ၄င္းျပစ္မႈက်ဴးလြန္မႈမ်ားကို ဖြင့္ခ်ေဖာ္ထုတ္ခဲ့သည့္ ေနာက္ပိုင္းတြင္ အဆိုပါ အေနာက္ႏိုင္ငံမ်ားသည္ နည္းလမ္းမ်ိဳးစံုျဖင့္ အျပစ္ကို ေရွာင္လဲႊခ်သည္။ Geneva Conventions၌ စစ္ပဲြတြင္ အရပ္သူအရပ္သားမ်ားအား သတ္ျဖတ္မႈ၊ ၿခိမ္းေျခာက္အ က်ပ္ကိုင္မႈ၊ ႏွိပ္စက္မႈႏွင့္ ႏွင္ထုတ္မႈမ်ားကို မျပဳရေၾကာင္း ရွင္းလင္းျပတ္သားစြာ သတ္မွတ္ထားသည္။
အေမရိကန္၊ ၿဗိတိန္ႏွင့္ ၾသစေၾတးလ် ၃ႏိုင္ငံတို႔သည္ စာခ်ဳပ္အဖဲြ႔ဝင္ႏိုင္ငံမ်ား ျဖစ္ၾကေသာ္လည္း ႏိုင္ငံတကာ ဥပေဒႏွင့္ လူသားတို႔၏ ပင္ကိုယ္အသိဥာဏ္ကို ထပ္ခါတလဲလဲ ေက်ာခိုင္းေဖာက္ဖ်က္ၿပီး အျပစ္မဲ့ အရပ္သူအရပ္သားကို သတ္ျဖတ္သူ ျဖစ္လာသည္။ ၄င္းတုိ႔၏ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားသည္ လူသား တစ္ရပ္လံုး အေပၚ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္မႈျဖစ္၍ တရားမွ်တေသာ စစ္ေဆးစီရင္မႈ ခံသင့္သည္။