ကမၻာ့ႏိုင္ငံအမ်ားစုက စီးပြားေရးဂလိုဘယ္လိုက္ေဇးရွင္းကို အသံုးျပဳလာေနတဲ့ အခ်ိန္မွာ ကိုယ္က်ိဳးစီးပြားကာကြယ္ေရးမူ၀ါဒကို လက္ခံစြဲကိုင္က်င့္သံုးေနျခင္းက တစ္ႏိုင္ငံ ႏွင့္တစ္ႏိုင္ငံၾကား ကုန္သြယ္မႈ အၿငင္းပြားမႈေတြကို ျဖစ္ေပၚလာေစတတ္ပါတယ္။ ဒီလို ကုန္သြယ္မႈအျငင္းပြားမႈတစ္ခုျဖစ္ၿပီဆိုရင္ သက္ဆိုင္ရာႏိုင္ငံေတြတင္မက အျခားဆက္စပ္ ေနတဲ့ ကုန္သြယ္ဖက္ႏိုင္ငံေတြကိုပါ ကုန္သြယ္မႈအက်ိဳးစီးပြားေတြႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး အက်ိဳး ထိခိုက္မႈေတြ မ်ားစြာရွိတတ္ပါတယ္။ ဒီအတြက္ေၾကာင့္လည္း  World Trade Organi- zationလို႔ေခၚတဲ့ ကမၻာ့ကုန္သြယ္မႈဆိုင္ရာအဖြဲ႔ႀကီးကိုဖြဲ႔စည္းၿပီး ကမၻာ့ကုန္သြယ္မႈႏွင့္ပတ္ သက္ၿပီးအဆင္ေျပေခ်ာေမြ႕ေစဖို႕ လိုက္ေလ်ာညီေထြျဖစ္ေစမယ့္ စည္းမ်ဥ္း၊ စည္းကမ္း မူေဘာင္ေတြခ်မွတ္ၿပီး ေဆာင္ရြက္ေပးေနရတာျဖစ္ပါတယ္။ လက္ရွိအခ်ိန္မွာ အေမရိကန္ ရဲ႕(၃၀၁)စစ္ေဆးမႈရလဒ္အရ တရုတ္ႏိုင္ငံရဲ႕ ပို႔ကုန္မွန္သမွ်အေပၚ အေကာက္ခြန္တိုးျမွင့္ ေကာက္ခံမယ္ဆိုတဲ့ ထုတ္ျပန္ခ်က္ေၾကာင့္ တရုတ္-အေမရိကန္ွႏွစ္ႏိုင္ငံၾကားမွာ ကုန္သြယ္ ေရးအျငင္းပြားမႈျဖစ္ေပၚေနပါတယ္။ ဒီလိုျဖစ္ေပၚေနတဲ့အေၾကာင္းတရားေတြ အေပၚ ပီကင္း တကၠသိုလ္မွာလာေရာက္ပညာသင္ၾကားေနတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံ စီမံကိန္းႏွင့္ဘ႑ာေရး၀န္ႀကီး ဌာနမွ လက္္ေထာက္ညႊန္ၾကားေရးမွဴး ေဒၚခင္မာေအးရဲ႕အျမင္သံုးသပ္ခ်က္ေတြကို CRI က ေတြ႔ဆံုေမးျမန္းထားပါတယ္။

ေမး>>  မဂၤလာပါအစ္မ

ခင္မာေအး>>  မဂၤလာပါ။

ေမး>> ဟုတ္ကဲ့အစ္မ။ အခုဆိုရင္ အေမရိကန္က (၃၀၁) စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈရလဒ္အရ  တရုတ္ႏိုင္ငံရဲ႕ သြင္းကုန္မွန္သေရြ႕ကို အေကာက္ခြန္ေတြ တိုးျမွင့္ေကာက္ခံဖို႔ ေၾကညာ လိုက္ပါတယ္။ အဲဒီေၾကညာခ်က္ေၾကာင့္  တရုတ္-အေမရိကန္ ကုန္သြယ္မႈအျငင္းပြားမႈ ျဖစ္ေနတယ္။ အဲဒီကုန္သြယ္မႈအျငင္းပြားမႈျဖစ္ေနတဲ့အေပၚ အစ္မအေနနဲ႔ ဘယ္လိုသံုးသပ္ ခ်င္ပါသလဲခင္ဗ်။

ခင္မာေအး>> တရုတ္-အေမရိကန္ကုန္သြယ္မႈအျငင္းပြားမႈမွာဆိုရင္ အေမရိကန္အေနနဲ႕ သူတို႔ရဲ႕ အသိဥာဏ္မူပိုင္ခြင့္ကို တရုတ္ႏိုင္ငံက နည္းပညာပိုင္းဆိုင္ရာမွာ ကူးယူသံုးစြဲေန တယ္ဆိုတဲ့ စြပ္စြဲခ်က္တစ္ခုရယ္၊ နံပါတ္(၂)အခ်က္ကေတာ့  အေမရိကန္ရဲ႕ကုန္သြယ္ ေရးမွာလိုေငြျပေနတယ္ေပါ့။ ကုန္သြယ္ေရးလိုေငြျပေနတဲ့အေပၚကို တရုတ္ႏို္င္ငံရဲ႕ကုန္ သြယ္ေရးမွာ အခြန္ကို တိုးျမွင့္လိုက္ျခင္းအားျဖင့္ သူတို႔ရဲ႕ လိုေငြျပမႈကို သက္သာလာမယ္ ဆိုတဲ့ရည္ရြယ္ခ်က္တစ္ခုလည္းရွိတယ္ေပါ့ေနာ္။ေနာက္တတိယအခ်က္က်ေတာ့ သူတိုးျမွင့္ လိုက္တဲ့အခြန္ေတြေပါ့၊ ကုန္သြယ္ခြန္တိုးျမွင့္လိုက္တဲ့ ကုန္ပစၥည္းအမ်ိဳးေပါင္း တစ္ေထာင္ ေက်ာ္လံုးဟာ ဘာကို ဦးတည္ေနလဲဆိုေတာ့ Made in China 20/25ဆိုတဲ့ Planေလး တစ္ခုရွိတယ္။ တရုတ္ဘက္ကေန၊ အဲဒီ 20/25မွာ Made in China all and productဆိုတဲ့ Planေလးထဲမွာ ဘာပါလဲဆိုေတာ့ ေလေၾကာင္းအာကာသဆိုင္ရာပစၥည္းထုတ္လုပ္မႈေတြ၊ communicationပစၥည္းေတြ၊ Micro chat လို ကြန္ပ်ဴတာႏွင့္ဆက္စပ္ေနတဲ့့ပစၥည္းေတြ ဒီလိုလုပ္ငန္းသံုးပစၥည္းေတြကို  တရုတ္ကဦးတည္တယ္။ ဒါကို ႀကိဳတင္ကာကြယ္တ့ဲအေန နဲ႔ အေမရိကန္ကေန ဒီ Made in China 20/25 Planမွာပါ၀င္တဲ့ ကုန္ပစၥည္းေတြကို အဓိက ဦးတည္ၿပီးေတာ့ အေမရိကန္က အခြန္ကို တိုးျမွင့္လိုက္တာျဖစ္တယ္။ ေျပာရမယ္ဆိုရင္ ေတာ့ တရုတ္ႏိုင္ငံရဲ႕ေစ်းကြက္ေပ့ါေနာ္။ ဒီကုန္ပစၥည္းထုတ္လုပ္မႈပမာဏကိုပါ ႀကိဳတင္ ဟန္႔တားတဲ့သေဘာမ်ိဳးေပါ့။ ဒါေၾကာင့္ အေမရိကန္က တားျမစ္လိုက္တယ္။ တားျမစ္လိုက္ တဲ့အခါက်ေတာ့ တရုတ္ဘက္မွာ အေမရိကန္ကေန တင္ပို႔တဲ့ကုန္ပစၥည္းေတြရွိတယ္။ အမ်ိဳးေပါင္း(၁၃၈)ေက်ာ္တယ္။ အဓိကက လယ္ယာထြက္ကုန္ေတြ၊သားငါးႏွင့္ပဲပိစပ္လိုမ်ိဳး အမယ္ေတြ။ ဒီလိုအမယ္ေတြရွိတဲ့အခါက်ေတာ့ တရုတ္ဘက္ကလည္း အေမရိကန္က တင္သြင္းတဲ့ကုန္ပစၥည္းေတြအေပၚ ျပန္လည္ၿပီးေတာ့ အေကာက္ခြန္ကိုတိုးျမွင့္လိုက္မယ္။ ကုန္သြယ္ခြန္ကိုတိုးျမွင့္လိုက္မယ္ဆိုၿပီးေတာ့ ျပန္လည္ေျပာဆိုထားပါတယ္။ အျငင္းပြားၿပီ ဆိုရင္ ကုန္သြယ္မႈရဲ႕သေဘာက တစ္ဘက္ႏွင့္တစ္ဘက္ win–win Theory ေပါ့။ win win Theoryအရ တစ္ဘက္ကလည္း အရံႈးမရွိဘူး။ တစ္ဘက္ကလည္း အျမတ္ရမယ္။ ဒီလို သေဘာမ်ိဳးနဲ႔မို႔ Tradeကို အသံုးျပဳၾကတာ။ ကုန္သြယ္ေရးဆိုတာ။ အဲဒီသေဘာျဖစ္တဲ့ အတြက္ေၾကာင့္မို႔ ဒီအျငင္းပြားမႈဟာ တရုတ္၊အေမရိကန္မွမဟုတ္ဘူး။ သူတို႔နဲ႔ဆက္စပ္ေန တဲ့ကုန္သည္ေတြ၊ သူတို႔ႏုိင္ငံမွာရွိတဲ့ ရင္းႏွီးျမွပ္ႏွံမႈေတြနဲ႔ အျခားဆက္စပ္ေနတဲ့ စီးပြားဖက္ ႏိုင္ငံေတြ၊ အဲႏိုင္ငံေတြပါ အမ်ားႀကီးထိခိုက္ႏိုင္တယ္။ ဥပမာအားျဖင့္ေပါ့ေနာ္၊ i phone ေပါ့။ i phone ထုတ္လုပ္တာဆိုရင္ အေမရိကန္က နည္းပညာ၊ Import materialေတြက EU ဘက္က တျခားႏိုင္ငံေတြ၊ ထုတ္လုပ္တာၾကက်ေတာ့ တရုတ္ႏိုင္ငံမွာ ထုတ္လုပ္တယ္။ တရုတ္က လုပ္တယ္ဆိုေပမယ့္လည္း Labour  လုပ္အားပဲပါမယ္။ အဲလို ဂလိုဘယ္လိုက္ သံုးေနတဲ့ ပစၥည္းတစ္ခုထုတ္တာေတာင္ ႏိုင္ငံေတြအမ်ားႀကီးဆက္စပ္ေနတာျဖစ္တဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ သူတို႔နဲ႔ဆက္စပ္ေနတဲ့ကုန္ပစၥည္းေတြ supplierလုပ္တဲ့ႏိုင္ငံေတြ၊ Retailer ျပန္ၿဖတ္တဲ့ႏိုင္ငံေတြမွာပါသက္ေရာက္မႈရွိတယ္။ ဒီကုန္သြယ္မႈအျငင္းပြားမွႈဟာ ျဖစ္ေပၚေန တဲ့ႏိုင္ငံႏွစ္ခုတင္မဟုတ္ဘူး။ သူတို႔နဲ႔ဆက္စပ္ေနတဲ့ လက္လီလက္ကားေရာင္း၀ယ္ေဖာက္ ကားေနတဲ့လုပ္ငန္းရွင္ေတြေရာ ရင္းႏွီးျမွပ္ႏွံမႈလုပ္ေနတဲ့စီးပြားေရးေတြေရာ အျခားဆက္ စပ္ေနတဲ့ အျခားႏိုင္ငံေတြေရာမွာပါ ထိခိုက္မႈရွိပါတယ္။

ေမး>> ဟုတ္ကဲ့ပါဗ်။ ကုန္သြယ္ေရးကိုယ္က်ိဳးစီးပြားေပါ့ေနာ္။ ကုန္သြယ္ေရးကိုယ္က်ိဳး စီးပြားကာကြယ္ေရး၀ါဒဟာ တစ္ႏိုင္ငံနဲ႔တစ္ႏိုင္ငံအၾကားရဲ႕ ကုန္သြယ္ေရးကို ဘယ္ေလာက္ အထိ ထိခိုက္မႈေတြရိွလာႏိုင္လဲအစ္မ။

ခင္မာေအး>> ကိုယ္က်ိဳးစီးပြားကာကြယ္ေရးမူ၀ါဒဆိုတည္းကိုက သူ႔ရဲ႕ႏိုင္ငံတစ္ခုတည္း ကိုေပါ့။ ခ်မွတ္တဲ့ႏိုင္ငံ၊ သူ႔ရဲ႕ႏို္င္ငံကို အဓိကဦးစားေပးတာေပါ့ေနာ္။ ေနာက္ သူ႔ႏိုင္ငံအက်ိဳး စီးပြားအတြက္၊သူ႔ႏိုင္ငံရဲ႕မူပိုင္ခြင့္ေတြအတြက္ ကာကြယ္တဲ့သေဘာျဖစ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ မို႔ သူ႔ရဲ႕ႏိုင္ငံတစ္ခုတည္းအေနနဲ႔ေတာ့ရေပမယ့္ အခုေခတ္ႀကီးက ဂလိုဘယ္လိုက္ေဇးရွင္္း ျဖစ္ေနတာေပ့ါေနာ္။ ဂလိုဘယ္လိုက္ေဇးရွင္းေခတ္ႀကီးမွာ Open Market Policy တံခါးဖြင့္ ၀ါဒကို အားလံုးကသံုးေနတဲ့အတြက္ တစ္ႏိုင္ငံနဲ႔တစ္ႏိုင္ငံ လြတ္လပ္စြာနည္းပညာေတြ လည္း စီးဆင္းလိုက္မယ္။ Labourေတြေရာ Free Flow of Capital ရင္းႏွီးျမွပ္ႏွံမႈေတြေရာ ဒါေတြဟာ လြတ္လပ္စြာစီးဆင္းေနမွာပဲ။ စီးဆင္းေနတဲ့အခါက်ရင္ တစ္ခါတစ္ေလက်ရင္ ကိုယ္တားဆီးလို႔မရဘူးေပါ့။ နည္းပညာပိုင္းပဲျဖစ္ျဖစ္ ေလဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ Capitalပဲျဖစ္ျဖစ္ ကုန္ပစၥည္းေတြပဲျဖစ္ျဖစ္ေပါ့ေနာ္။ အဲလိုစီးဆင္းလို႔မရတဲ့အခါမ်ိဳးမွာက်ရင္ ကိုယ္က်ိဳးစီးပြား ကာကြယ္ေရးမူ၀ါဒကိုအသံုးျပဳၿပီးေတာ့ အခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံေတြက ကိုယ့္ႏိုင္ငံရဲ႕အက်ိဳးစီးပြား အတြက္ကို ကာကြယ္မႈေတြ ျပဳလုပ္ၾကတယ္။ လုပ္လို႕ေတာ့ရတယ္။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီရဲ႕ Rule and Regulationေတြေပါ့။ သူတို႔ခ်မွတ္လုပ္ေဆာင္မယ့္အဆင့္ဆင့္က တစ္ခါတစ္ေလက် ရင္ ဘက္စံုစဥ္းစားရမွာေပါ့ေနာ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔လည္း WTO ဆိုတဲ့ World Trade Organi- zationႀကီးရွိတာေပါ့ေနာ္။ ဒီ World Trade Organization ႀကီးအရ ကိုယ့္တစ္ႏိုင္ငံတည္း တင္မဟုတ္ဘဲ အျခားႏိုင္ငံေတြနဲ႔ကုန္သြယ္မႈျပဳလုပ္္တဲ့အခါမွာ ဒီလိုအျငင္းပြားမႈေတြ၊ တစ္ဖက္သတ္အက်ိဳးစီးပြားျဖစ္ထြန္းမႈေတြနည္းျပီးေတာ့ ဘက္စံုေပါ့။ အားလံုးႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္ ေျပလည္ၿပီးေတာ့ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္အက်ိဳးစီးပြားျဖစ္ထြန္းမယ့္ မူ၀ါဒေတြကို ခ်မွတ္ႏိုင္ဖို႔ ဒီအဖြဲ႔ အစည္းႀကီးကို ဖြဲ႔စည္းၿပီးေတာ့ ေဆာင္ရြက္ေနတာေပါ့ေနာ္။ အဲလိုေဆာင္ရြက္ေနတာျဖစ္ တဲ့အတြက္ ဒီအက်ိဳးစီးပြားမူ၀ါဒကိုေရွ႕တန္းတင္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ ေရရွည္က်ရင္ ကိုယ္ဟာ မိတ္ဖက္ႏိုင္ငံေတြလည္းဆံုးရံႈးမယ္။ ေနာက္တစ္ခုက Free Trade Agreement ဆိုတာရွိ တယ္။ လြတ္လပ္စြာကုန္သြယ္မႈ။ လြတ္လပ္စြာကုန္သြယ္မႈမူ၀ါဒႀကီးကို အေကာင္အထည္ ေဖာ္ျခင္းအားျဖင့္ အခုဆို ႏိုင္ငံေတြက အက်ဳိးစီးပြားေတြျဖစ္ထြန္းလာၾကၿပီေပါ့ေနာ္။ အဲဒီ Free Trade Agreement ႀကီးႏွင့္ ကိုယ္က်ိဳးစီးပြားကာကြယ္ေရးမူ၀ါဒက ဘာပဲေျပာေျပာ ဆန္႔က်င္ဘက္ျဖစ္ေနတာေပါ့။ အဲဒီအခါက်ေတာ့ Free Trade Agreementဆိုရင္ ႏိုင္ငံ တိုင္းႏိုင္ငံတိုင္းက win win theory အရ အက်ိဳးအျမတ္ရရွိႏိုင္မွာျဖစ္ေပမယ့္ ဒီကိုယ္က်ိဳး စီးပြားကာကြယ္မႈမူ၀ါဒဟာ ေရရွည္မွာဆိုရင္ေတာ့ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္ကို အက်ိဳးစီးပြားျဖစ္ထြန္း ႏိုင္မွာမဟုတ္ဘူးေပါ့။

ေမး>> ဟုတ္ကဲ့ပါ။ ေစာေစာက အစ္မေျပာသလို စီးပြားေရးဂလိုဘယ္လိုက္ေဇးရွင္းနဲ႔ လြတ္လပ္စြာကုန္သြယ္မႈဟာ ႏိုင္ငံတစ္ႏုိင္ငံရဲ႕ စီးပြားေရး၊ လူမႈေရး၊ ေနာက္တစ္ခါ ႏိုင္ငံေရး၊ ပညာေရးဖြံ႔ၿဖိဳးမႈေတြအတြက္ ဘယ္ေလာက္အထိ အေရးပါတယ္လို႕ အစ္မအေနနဲ႔ ထင္ျမင္ မိပါလဲခင္ဗ်။

ခင္မာေအး>> Free Trade Agreementကေတာ့ အခုေခတ္မွာဆိုရင္ ဂလုိဘယ္ လိုက္ေဇးရွင္းျဖစ္ေနတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ဘယ္ႏိုင္ငံမွာမွ ပိတ္ပင္တားဆီးလို႔မရဘူး။ ဒါဆို ရင္ Free Trade Agreementေၾကာင့္ ဘာေတြတိုးတက္လာႏိုင္လဲဆိုေတာ့ ပထမဆံုး နည္း ပညာေတြ။ တစ္ႏိုင္ငံႏွင့္တစ္ႏိုင္ငံနည္းပညာေတြလြတ္လပ္စြာသံုးစြဲလာတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ မို႔နည္းပညာပိုင္းဆိုင္ရာမွာပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္လာႏိုင္တယ္။ advances ေပါ့ေနာ္။ advan ces Technologyေတြကိုလည္း ပိုၿပီးေတာ့ innovate လုပ္လာႏိုင္တယ္။ ဒုတိယအခ်က္ အေနနဲ႔ကေတာ့ အခုနကေျပာတဲ့ Free Capital။ ဥပမာ ရင္းႏွီးျမွပ္ႏွံမႈေတြေပါ့။ ရင္းႏွီးျမွပ္ႏွံ မႈေတြဟာ တစ္ႏိုင္ငံႏွင့္တစ္ႏိုင္ငံပိုၿပီးေတာ့ လြတ္လပ္စြာရင္းႏွီးျမွပ္ႏွံလာႏိုင္တဲ့အတြက္ ေၾကာင့္မို႔ စီးပြားေရးဖြံ႔ၿဖိဳးလာႏိုင္တာေပါ့ေနာ္။ ရင္းႏွီးျမွပ္ႏွံမႈတိုးလာႏိုင္တယ္။ တတိယ အခ်က္က ဘာေတြတိုးတက္လာႏိုင္လဲဆုိေတာ့ ဒီလိုတစ္ႏို္င္ငံနဲ႔တစ္ႏိုင္ငံ လြတ္လပ္စြာ ကုန္သြယ္မယ္။ ကုန္သြယ္မႈေတြ တိုးပြားလာတာနဲ႔အမွ် တစ္ျခားႏိုင္ငံတစ္ခုကေန ႏိုင္ငံ တစ္ခုကို ႏို္င္ငံျခားရင္းႏွီးျမွပ္ႏွံမႈေတြ တိုးပြားလာတာနဲ႔တစ္ဘက္မွာ အလုပ္အကိုင္အခြင့္ အလမ္းေတြက Host country ရင္းႏွီးျမွပ္ႏွံမႈလုပ္လိုက္တဲ့ တိုင္းျပည္အတြက္ အလုပ္ အကိုင္အခြင့္အလမ္းေတြမ်ားလာမယ္။ အလုပ္အကိုင္အခြင့္အလမ္းေတြမ်ားလာျခင္းအား ျဖင့္ တစ္ဖက္မွာ သူ႔ႏို္င္ငံရဲ႕ unemployment rate အလုပ္လက္မဲ့ဦးေရက်လာမယ္။ အလုပ္ လုပ္ကိုင္ႏိုင္မႈ employment rate ေတြတက္လာမယ္။ ဒါဆိုရင္ တစ္ဖက္မွာ Incomeေတြ တက္လာမယ္။ ၀င္ေငြေတြတက္လာမယ္။ ၀င္ေငြတစ္ဖက္တစ္လမ္းကတက္လာၿပီး အလုပ္ အကိုင္ေတြကလည္းရရွိလာၿပီဆိုရင္ သူတို႔ရဲ႕လူမႈစီးပြားဟာတစ္ဖက္တစ္လမ္းက တိုးတက္ လာမယ္။ ဒါေၾကာင့္မုိ႔ အမ်ားႀကီးအေထာက္အကူျပဳတယ္လို႔ အစ္မယံုၾကည္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခုက ပညာေရးေပါ့ေနာ္။ ဒီလို Free Trade Agreementေတြထဲမွာ ကုန္သြယ္ ေရးဆိုေပမယ့္ ပညာေရးေပါ့ နည္းပညာဖလွယ္မႈေတြ၊ တစ္ျခားႏိုင္ငံက ပညာေရးေတြ၊ မဖြံ႔ၿဖိဳးေသးတဲ့ေဒသေတြမွာ လာေရာက္ၿပီးေတာ့ ဖြင့္လွစ္ျခင္းအားျဖင့္ ပညာေရးအားျဖင့္ လည္းေပါ့ေနာ္။ အဆင့္ျမင့္ပညာေရးစနစ္ေတြေပါ့၊ အဆင့္ျမင့္ပညာေရးစနစ္ေတြကို လက္ခံ ရရွိသြားမယ္ေပါ့။ ဒါဟာေကာင္းတဲ့အခ်က္ေတြပဲေပါ့။ ဒါေပမယ့္ အားလံုးမွာ ေကာင္းက်ိဳး ဆိုးက်ိဳးက ရွိေနတဲ့အတြက္ေၾကာင့္မို႔ ကိုုယ့္ႏိုင္ငံမွာရွိေနတဲ့ ေဒသခံလုပ္ငန္းရွင္ေလးေတြ အတြက္ အနည္းႏွင့္အမ်ားထိခိုက္မႈွရိွပါတယ္။ ဘာျဖစ္လို႕လဲဆိုေတာ့ Free Trade Agree- mentလုပ္လိုက္ၿပီဆိုရင္ ပိုမိုေကာင္းမြန္တဲ့နည္းပညာပိုင္းဆိုင္ရာ၊ အရင္းအႏွီးပိုင္းဆိုင္ရာမွာ ပိုမိုအားသာတဲ့ ႏိုင္ငံေတြကေတာ့ ပိုၿပီးေတာ့ အက်ိဳးအျမတ္ရရိွတာေပါ့။ လက္ခံရရွိတဲ့ႏိုင္ငံ အေနနဲ႔ေတာ့ ဒီရင္းႏွီးျမွပ္ႏွံမႈေတြကေန အလုပ္အကိုင္အခြင့္အလမ္းေတြ၊ နည္းပညာပိုင္း ဆိုင္ရာေတြရရွိတယ္ဆိုေပမယ့္ တျခားတစ္ဖက္မွာက်ေတာ့ ေဒသတြင္းမွာရွိတဲ့စီးပြားေရး လုပ္ငန္းေတြ မယိုင္လဲေအာင္၊  ယွဥ္ၿပိဳင္ႏိုင္စြမ္းရွိေအာင္ အစိုးရဘက္ကေန ႀကိဳတင္ကာ ကြယ္မႈေတြ၊ ကူညီေထာက္ပံမႈေတြ ေနာက္ကိုယ့္ရဲ႕ေဒသတြင္းမွာရွိတဲ့ စီးပြားေရးလုပ္ငန္း ေလးေတြကို ကာကြယ္ေပးမယ့္ ဥပေဒမူ၀ါဒေတြ၊ Rule and Regulation ေတြကို ခိုင္မာ ေအာင္ေတာ့ ျပဳလုပ္ထားသင့္တယ္။ ဒါဆိုရင္ေတာ့ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္ အက်ိဳးရွိ တာေပါ့ေနာ္။

ေမး>> ဟုတ္ကဲ့ပါဗ်။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ျမန္မာႏိုင္ငံအေနနဲ႔လည္း ဒီေရစီးေၾကာင္းမွာ ပါ၀င္ႏိုင္ၿပီ လား။ ဘယ္ေလာက္အထိ အက်ိဳးေက်းဇူးေတြ ရရွိေနၿပီလို႔ အစ္မထင္ပါသလဲခင္ဗ်။

ခင္မာေအး>> ျမန္မာႏိုင္ငံအေနနဲ႔လည္း အခုခ်ိန္မွာဆိုရင္ စီးပြားေရး၊ ႏိုင္ငံေရးေပါ့ေနာ္ အားလံုးကို ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြျပဳလုပ္ေနပါတယ္။ Economic Reformေတြ။ အဲလို လည္းျပဳလုပ္ေနတယ္။ ေနာက္တစ္ခု အစ္မတို႔က ၂၀၁၀ မွာဆို FESR ဆိုတဲ့ Frame work ေပါ့။ Economic and Social Reform ဆိုတဲ့ လူမႈစီးပြားေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမူေဘာင္အရ လြတ္လပ္စြာကုန္သြယ္မႈထဲကို၀င္ဖို႔အတြက္ေပါ့ေနာ္။ ႀကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္ေနတယ္။ Busin- ess Environment အမ်ားႀကီးအဆင္ေျပေခ်ာေမြ႔လာေအာင္ အခုဆိုရင္ ျမန္မာႏို္င္ငံရင္းႏွီး ျမွပ္ႏွံမႈေကာ္မရွင္ကေနၿပီး ဥပေဒေတြ၊ ရင္းႏွီးျမွပ္ႏွံမႈဥပေဒေတြ၊ နည္းဥပေဒေတြနဲ႔ လုပ္ထံုး လုပ္နည္းေတြ အမ်ားႀကီး ခ်မွတ္ၿပီးေဆာင္ရြက္ေနတယ္။ ၂၀၁၅မွာဆိုရင္လည္း ျမန္မာႏိုင္ငံ ရဲ႕ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲလိုက္တဲ့ ရင္းႏွီးျမွပ္ႏွံမႈဆိုင္ရာ ကိန္းဂဏန္းေတြအရဆိုရင္ စီးပြားေရး ပတ္၀န္းက်င္ဟာ အမ်ားႀကီးေပါ့ေနာ္။ ရင္းႏွီးျမွပ္ႏွံမႈအတြက္ Business Environment ရဲ႕ အဆင့္ဟာ အမ်ားႀကီးတက္လာပါတယ္။ အခုဆို ျမန္မာႏိုင္ငံအေနနဲ႕ စီးပြားေရးစတင္ ေဆာင္ရြက္ဖို႔ Ease of doing Business rateဆိုရင္ အရင္တုန္းက (၁၇၁) ရိွရာကေန အခု ဆို(၁၇၀)ကိုေရာက္ရွိလာတယ္။ ေနာက္တစ္ခုက starting Business ေပါ့ေနာ္။ Starting Businessဟာဆိုရင္လည္း လက္ရွိမွာဆိုရင္ ျမန္မာႏုိင္ငံဟာ Rank အေနနဲ႔ (၁၄၆) မွာတည္ ရွိပါတယ္။ ဒါဟာဆို ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ရင္းႏွီးျမွပ္ႏွံမႈလုပ္ဖို႕အတြက္ အမ်ားႀကီးတိုးတက္လာ တယ္ဆိုတဲ့သေဘာမွာရွိတယ္။ ေနာက္တစ္ခု ျမန္မာႏိုင္ငံအေနနဲ႔ ရင္းႏွီးျမွပ္ႏွံမႈဥပေဒကို လည္းျပဌာန္းၿပီးၿပီျဖစ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္မို႔ ရင္းႏွီးျမွပ္ႏွံမႈေတြကို အရွိန္အဟုန္ွနဲ႔ ျမွင့္တင္ႏိုင္ မယ္လို႔ထင္ပါတယ္။

ေမး>> ဟုတ္ကဲ့ပါ။ တရုတ္ႏိုင္ငံဟာ စီးပြားေရးတံခါးဖြင့္မႈ၀ါဒကို က်င့္သံုးလာခဲ့တာ ႏွွစ္ ေပါင္း(၄၀)က ဒီႏွစ္မွာ ျပည့္ခဲ့ၿပီေပါ့အစ္မရယ္။ အဲဒီေတာ့ ႏိုင္ငံတကာမွာလည္း စီးပြားေရး တံခါးဖြင့္မႈ၀ါဒကို က်င့္သံုးသလို ျမန္မာႏိုင္ငံအတြက္လည္း တရုတ္ႏိုင္ငံက က်င့္သံုးခဲ့တယ္ ေပါ့။ က်င့္သံုးတဲ့အတြက္ အခုဆိုရင္ တရုတ္ႏိုင္ငံနဲ႔ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ တစ္ႏွစ္ထက္တစ္ႏွစ္ ကုန္သြယ္မႈနဲ႔ရင္းႏွီးျမွပ္ႏွံမႈက ပိုပိုမ်ားမ်ားလာတာကိုေတြ႔ရတယ္။ အဲဒီအတြက္ေၾကာင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြက္ ဘယ္ေလာက္အထိ အက်ိဳးေက်းဇူးရသလဲ အစ္မရဲ႕အျမင္ေလးကို သံုးသပ္ေပးပါဦး။

ခင္မာေအး>> တရုတ္ႏိုင္ငံက အေစာႀကီးကတည္းက ကုန္သြယ္မႈေတြလုပ္ခဲ့တယ္။ ၁၉၈၀ ေလာက္မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံက တရုတ္ႏိုင္ငံရဲ႕ တံခါးဖြင့္မႈ၀ါဒႏွင့္အတူ ကုန္သြယ္ေရးမွာ လိုလာ တယ္။ ဒါေပမယ့္ ျမန္မာႏိုင္ငံအေနနဲ႔ အခုခ်ိန္မွာ တရုတ္-ျမန္မာ ကုန္သြယ္ေရးမွာဆိုရင္ ေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံအေနနဲ႔ လိုေငြျပမႈေတြျဖစ္ေနပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း ေရရွည္မွာ အရင္ တုန္းက ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ပို႔ကုန္ေတြအေနနဲ႔က မူလအႀကမ္းထည္ေတြေပါ့ေနာ္။ ကုန္ၾကမ္း ေတြကို အဓိကထားပို႔ရတာျဖစ္တယ္။ တရုတ္ဘက္ကေန ျမန္မာႏိုင္ငံကုိ ျပန္သြင္းတဲ့အခါ ကေတာ့ အေျခခံစားကုန္ကေနစၿပီးေတာ့ လွ်ပ္စစ္ပစၥည္းေတြ၊ အဓိကအသံုးမ်ားတဲ့ ထုတ္ ကုန္ေတြျဖစ္ေနတဲ့အတြက္ ကုန္သြယ္မႈလိုေငြျပမႈေတာ့ျဖစ္ေနပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ျမန္မာ ႏိုင္ငံအေနနဲ႔ ေရရွည္မွာ တရုတ္နဲ႔ျမန္မာရဲ႕ရင္းႏွီးျမွပ္ႏွံမႈဟာ အရမ္းျမင့္မားလာတာျဖစ္တဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ တစ္ခ်ိန္မွာ ကုန္သြယ္မႈမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံအေနနဲ႔ ဘက္ညီမွ်ျဖစ္လာေအာင္ ႀကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္ေနပါတယ္။

ေမး>> ဟုတ္ကဲ့ပါ။ တစ္ႏိုင္ငံႏွင့္တစ္ႏိုင္ငံအၾကား ကုန္သြယ္မႈအျငင္းပြားမႈေတြနဲ႔ပတ္ သက္ၿပီး အစ္မအေနနဲ႔ ဘာမ်ားျဖည့္စြက္ၿပီးေတာ့ ေျပာစရာရွိဦးမလဲခင္ဗ်။

ခင္မာေအး>> ကုန္သြယ္မႈအျငင္းပြားမႈအေနနဲ႔ဆိုရင္ေတာ့ ကုန္သြယ္မႈအျငင္းပြားမႈတစ္ခု ျဖစ္လာၿပီဆိုရင္ ျဖစ္လာတဲ့တိုင္းျပည္ႏွစ္ခုတည္းတင္မဟုတ္ပါဘူး။ WTO မွာလည္း ဒီလို အခြန္ေကာက္မႈေၾကာင့္ ျဖစ္တဲ့ကိစၥေတြ(၁၅)ႀကိမ္ေလာက္ ရိွခဲ့ဖူးတယ္ေပါ့ေလ။ ရွိခဲ့ဖူးေပ မယ့္ အဲလိုမ်ိဳးအခြန္ေၾကာင့္ျဖစ္လာၿပီဆိုတဲ့ ႏွစ္ဖက္ႏိုင္ငံလံုးဟာ ကိုယ္က်ိဳးစီးပြားကို အားျပဳ ၾကတယ္ေပါ့။ အဲဒီကုန္သြယ္မႈအေကာက္ခြန္ႏႈန္းထားေတြကို တိုးျမွင့္လိုက္တဲ့နည္းထက္ ျဖစ္ခဲ့တဲ့ အႀကိမ္တိုင္းမွာလည္း ႏိုင္ငံအားလံုးက ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္ေတြ႕ ဆံုေဆြးေႏြး ၿပီးေတာ့ အတတ္ႏိုင္ဆံုးေျပလည္မယ့္နည္းလမ္းကိုေရြးခ်ယ္ခဲ့ၾကတာ သမိုင္းေၾကာင္းအရရွိခဲ့တဲ့ အတြက္ေၾကာင့္မို႔ ဒီကုန္သြယ္မႈျပႆနာတက္လာမယ္ဆိုရင္ တရုတ္-အေမရိကန္ေပါ့။ ျဖစ္ေနတဲ့တိုင္းျပည္ႏွစ္ခုမွမကပါဘူး။ အျခားဆက္စပ္ေနတဲ့ တိုင္းျပည္ေတြေရာ၊ ကိုယ့္ႏိုင္ငံ တြင္းမွာရွိတဲ့ ရင္းႏွီးျမွပ္ႏွံေတြေရာေပါ့ေနာ္။ ဥပမာ တရုတ္မွာရွိေနတဲ့ အေမရိကန္ ရင္းႏွီးျမွပ္ ႏွံမႈေတြေရာ၊ ေနာက္တစ္ခုက အေမရိကန္ဘက္က အခြန္ကို တိုးျမွင့္လိုက္တဲ့ အခါက်ေတာ့ တရုတ္ႏိုင္ငံအတြင္းမွာလည္း အေမရိကန္ထုတ္ပစၥည္းေတြက ေစ်းႏႈန္းျမင့္ၿပီးေတာ့ တရုတ္ ျပည္သူေတြ ေငြသံုးစြဲရတဲ့အခါမွာ တစ္ဘက္တစ္လမ္းမွာ ထိခိုက္မႈေတြရွိတာပဲ။ အဲလိုပဲ အေမရိကန္ဘက္မွာလည္း ထိခိုက္မႈကရိွေနတာပဲ။ အခုေတာင္မွ စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းရွယ္ယာ ေတြကက်ဆင္းသြားတယ္။ ဒါေၾကာင့္မုိ႔ ကုန္သြယ္မႈအျငင္းပြားမႈေရရွည္ျဖစ္သြားမယ္ဆိုရင္ ေတာ့ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဘက္အတြက္ အက်ိဳးမရွိဘူးေပါ့ေနာ္။ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္ ညိွႏိႈင္းေဆာင္ရြက္ျခင္း ကသာ အေကာင္းဆံုးေသာကုန္သြယ္မႈေရး စီးပြားအက်ိဳးျဖစ္ထြန္းေစမယ္လို႔ျမင္ပါတယ္။

ေမး>> ဟုတ္ကဲ့ပါ။ အခုလို CRI ကေမးျမန္းသမွ်ကို ျပန္လည္ေျဖၾကားေပးခဲ့တဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံ စီမံကိန္းႏွင့္ ဘ႑ာေရး၀န္ႀကီးဌာနမွ လက္ေထာက္ညႊန္ၾကားေရးမွဴး ေဒၚခင္မာေအးကို အထူးေက်းဇူးတင္ပါတယ္ခင္ဗ်ာ။

ခင္မာေအး>> ဟုတ္ကဲ့ပါ။ ကၽြန္မအေနနဲ႔လည္း ကုန္သြယ္ေရးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ သေဘာထားအျမင္ေတြကို ပါ၀င္ေဆြးေႏြးရတဲ့အတြက္ အမ်ားႀကီးအက်ိဳးရွိပါတယ္။ အဲဒီ အတြက္လည္း CRIကို ေက်းဇူးအမ်ားႀကီးတင္ပါတယ္။